علی کسرائیان - دانش آموخته دکترای بخش علوم خاک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
نجفعلی کریمیان - استاد، بخش علوم خاک دانشگاه شیراز، شیراز
ابراهیم پذیرا - استاد، بخش علوم خاک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

همزمان با افزایش آلودگی خاکها ناشی از کاربرد لجن فاضلاب و کودهای فسفره و نگرانی انتقال این عنصر به گیاهان و چرخه مواد غذایی، روشهای متعددی از جمله گیاه پالایی برای پاکسازی زمین های آلوده پیشنهاد شده است. از آنجا که آهک نقش مهمی در نگهداری کادمیم در خاکهای آهکی دارد بنابراین به نظر می رسد اکسایش گوگرد با تأثیر بر این بخش بتواند راندمان فرایند گیاه پالایی و استخراج کادمیم را بهبود بخشد. برای مطالعه تأثیر گوگرد تلقیح شده با باکتری تیوباسیلوس (معادل صفر، 2، 4 و 6 تن در هکتار ) در خاکهای آهکی آلوده به ٤٠ میلی گرم کادمیم در کیلوگرم خاک، بر اکسایش گوگرد و غلظت کادمیم عصاره گیری شده با دی اتیلن تری آمین پنتااستیک اسید فرایند گیاه پالایی توسط اسفناج در طی ٥٠ روز رشد گیاه، آزمایش گلخانه ای انجام گردید. تغییر pH، قابلیت هدایت الکتریکی و مقدار سولفات اندازه گیری شده بیانگر فرایند اکسایش گوگرد بود. با این حال، به رغم عدم مشاهده تغییر در غلظت کادمیم عصاره گیری شده با DTPA ، کاربرد گوگرد به طور متوسط غلظت این عنصر را نسبت به شاهد 71/6 درصد افزایش داد اما مقدار رشد گیاه متأثر از سمیت کادمیم و شوری خاک کاهش یافت. بیشترین مقدار جذب و استخراج کادمیم در تیمار معادل ٢ تن در هکتار گوگرد و با ٦٣ درصد افزایش نسبت به شاهد اندازه گیری شد. به نظر می رسد به رغم کاهش رشد گیاه در تیمارهای آزمایشی، کاربرد گوگرد در این خاکها توانسته مقدار استخراج کادمیم و فرایند گیاه پالایی را بهبود ببخشد و بیشترین بهره وری در تیمار معادل ٢ تن در هکتار گوگرد و با ٦٣ درصد افزایش نسبت به شاهد اندازه گیری شد.

کادمیم، گوگرد، گیاه پالایی، اسفناج، خاکهای آهکی