سام صفری - عضو هیات علمی
زهره یوسفیان - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری

هدف: مهمترین اهداف بانک ژن گیاهی جم عآوری و حفاظت از منابعژنتیکی گیاهی به منظور جلوگیری از انقراض و فرسایش این منابع ارزندهو خدادادی م یباشد و همچنین فراهم آوردن امکانات بهره برداری از آنهادر تحقیقات کشاورزی در جهت نیل به خودکفایی کشور مهم م یباشد. با توجه به گسترش تکنیک انتقال ژن در دو دهه اخیر استفاده از تنوعگون ههای وحشی در به نژادی بیشتر قابل دستیابی شده است. بنابرایندلایل متعددی برای جم عآوری گون ههای وحشی و علفی وجود دارد ازجمله طبقه بندی بتانیکی، فیلوژنیک و تحقیقات سیستماتیک گیاهی،مطالعات تنوع ژنتیکی و حفاظت آنها،استفاده سریع در برنامه های بهنژادی،حفاظت گون ههای وحشی موقعی بیشترین کارآیی را دارد که نیازمشخص و معینی برای آن وجود داشته باشد.روش: به منظور جم عآوری ژرم پلاسم گون ههای سه جنس آژیلوپس،الیموس و آگروپایرون در استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از منابعمربوط به پراکنش و تعداد گونه جن سهای فوق)فلور ایران (، نقشههایپراکنش و با استفاده از گزارش مطالعات طرح جامع و نقشه اقلیم استانجهت بررسی شرایط اکولوژیکی رویشگا ههای گون ههای آژیلوپس، الیموسو آگروپایرون، برنامه جم عآوری گون ههای این سه جنس در سراسراستان براساس استراتژی پیشنهادی مارشال و همکاران، هاوکز، گوارینوو وجدانی به اجرا درآمد. زمان جم عآوری به گونه ای انتخاب شد کهحداکثر تنوع مواد ژنتیکی را در مدت مقرر بتوان جم عآوری نمود. باتوجه به اینکه جم عآوری قابل توجهی از گون ههای سه جنس آژیلوپس،الیموس و آگروپایرون در استان انجام نشده بود سعی شد جم عآوریدر تمام مناطق تحت پوشش انجام و نمون هگیری بصورت تصادفی انجامشود. نمون هگیری بصورت تصادفی ) non-selecting sampling ( انجامشد. بسته به شرایط محل برداشت نمونه و تراکم گیاه در منطقه بین 50تا 100 خوشه و از هر خوشه 5 تا 50 بذر گرفته شد با توجه به اینکهاندازه اپتیمم بذر در جم عآوری بسته به نوع گیاه در شرایط موجود بین2500-5000 دانه م یباشد.سپس فرم اطلاعات جم عآوری نمونه برای هرکدام نوشته و تکمیل شد.نتیجه: به منظور جم عآوری، شناسایی و حفاظت ژرم پلاسم گون ههایسه جنس آژیلوپس، الیموس و آگروپایرون این بررسی به مدت 6 سالدر استان چهارمحال و بختیاری به اجرا درآمد. در این بررسی تعداد60 نمونه 80 ،Aegilops نمونه Elymus و 8 نمونه Agropyron ازگون ههای مختلف جم عآوری و ب ههمراه نمون ههای هرباریومی و با ثبتکلیه اطلاعات در فرم های اطلاعات نمونه به بخش تحقیقات ژنتیکو ذخایر توارث گیاهی )کرج( ارسال گردید. جنس آژیلوپس اکثرا درمناطق نیمه مرطوب گرم با زمستا نهای نیمه سرد بوده و از نظر نوعتنوع دربین هر دو جنس آژیلوپس و الیموس تنوع درون توده ای بیشتراز تنوع بین تود های م یباشد ولی پراکنش جنس الیموس بیشترینفراوانی را در مناطق مرطوب معتدل با زمستانهای بسیار سرد دارد تنوعو پراکنش جنس آگروپایرون کمتر از دو جنس فوق بوده و اکثرا درمناطق مرطوب و نیمه مرطوب با زمستانهای سرد گسترش دارد.

جمع آوری، آژیلوپس، الیموس، آگروپایرون، ذخایر ژنتیکی