محمد فیروزیان - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه هنر اصفهان

در کاخ فتح پور و مزار همایون شاهد ظهور عنصری شبیه موذنه در معماری گورکانی هستیم که بعدها از عناصر اصلی معماری اسلامی هندی گردید به طوری که بسیاری از صاحب نظران آن را از عناصر معماری هندی می دانند. با توجه به اینکه همایون و همسرش در ایران از بناهایی نظیر گنبد سلطانیه و مزارشیخ جام دیدن کردند و در بناهای هندی ذکر شده تأثیر شیوه ایرانی مشهود است، این فرضیه مطرح می گردد که این عنصر از معماری ایرانی گرفته شده باشد. با این فرضیه این مقاله با بیانی تحلیلی به شباهتی میان موذنه بنای شیخ احمد جام (که همایون از آن دیدن کرده) و عنصر مشابه آن در معماری گورکانی می پردازد و درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا ریشه این عنصر معماری هندی از عنصر مشابه اش در معماری ایران است؟ چنین شباهتی در دو راستا یکی کیفی و اجمالی و دیگری کمی و تفصیلی مورد بررسی قرار می گیرد و پس از تحلیل به این نتیجه مر رسیم که چگونه عنصری که دارای ریه ایرانی است، توسط محققین غربی عنصری با اصالت هندی قلمداد می گردد.