جعفر جمیلی - کارشناس ارشد مهندسی عمران محیط زیست دانشگاه تهران
محمدعلی عبدلی - عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
اکبر باغوند - عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
علی وثوق - دکترای مهندسی عمران محیط زیست دانشگاه علم و صنعت

راه شریانی 021 کیلومتری تبریز جلفا، از مهمترین راه های متصل کننده مرکز آذربایجان شرقی به منطقه آزاد ارس و از آنجا به کشورهای همسایه شمالی می باشد. همین امر باعث شده است تا این راه سالانه پذیرای حجم بالایی از انواع خودروهای سبک و سنگین که همواره بعنوان تولیدکننده های اصلی آلاینده های هوا مطرح بوده اند و همچنین خاک اطراف این راهها نیز همواره درمعرض خطر آلودگی و پسماندهای خشکحاصل از سفرها و تصادفات جاده ای باشد. از طرفی نتایج مطالعات موردی صورت گرفته بیانگر این واقعیت است که آلودگی خاک اطراف راهها به فلزات سنگین رابطه مستقیمی با تردد خودروهای عبوری و گازهای منتشر شده از اگزوز، موتور و لاستیکهای آنها دارد. در این تحقیق با بررسی حجم تردد و تخلفات جاده ای بعنوان ریسک بروز تصادفات از طریق سامانه های هوشمند ترددشماری و میزان پسماندهای باقی مانده از سفرها وتصادفات جاده ای از طریق تخمین های میدانی و همچنین آنالیز آزمایشگاهی 22 نمونه خاک به روش جذب اتمی در اطراف محور مذکور،ضمن تعیین میزان آلاینده های فلزات سنگین نمونه ها بااستفاده از شاخص تجمع زمینی مولر ) (Igeo ، رابطه تغییر آلاینده ها با پارامترهای حمل و نقلی و پسماند نیز موردبررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد فلزات Co,Cr,Cu,Zn,Pb در کلاس صفر )غیرآلوده( و عنصر Ni درکلاس یک )آلوده تا آلودگی متوسط( ، عنصر Cd در کلاس دو )آلودگی متوسط( و فقط فلز Fe در کلاس 3 )آلودگی متوسط تا آلودگی زیاد( قراردارد. اما نقشه های ترسیم شده و همچنین نتایج ماتریس های همبستگی پیرسون گویای ارتباط تغییرات این عناصر با متغیرهای حمل و نقلی بودند.

فلزات سنگین, راههای شریانی، پسماند، خاک, آلودگی، پیرسون