اسماعیل ملک اخلاق - عضو هیات علمی دانشگاه گیلان
زهرا ایاغ - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه گیلان
مهسا فرخنده - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه گیلان

در عصر کنونی با پیوستن کشورهای در حال توسعه به بازارهای جهانی، شرکت ها در این کشورها با افزایش فشار رقابتی مواجه شده اند. بررسی ها نشان می دهد که بهترین راه برای تولید محصولات با کیفیت، حرکت به سمت فعالیت های مهارتی است. از آنجایی که در دنیای امروز تجارت بین الملل امکان خرید محصولات در سطح وسیعی را فراهم کرده است، تولید و مصرف اغلب با فاصله جغرافیایی زیاد از هم صورت می گیرد. بنابراین به منظور حفظ بقا و حضور مستمر در بازارهای پویای جهانی، شرکت ها و صنایع در سراسر جهان چار های جز به کارگیری روش های ارتقا و بهبود در طول فرایند تولید ندارند. تحلیل زنجیره ارزش نقش ارزنده ای در درک به کارگیری مؤثر و کارای این تکنیک ها به منظور حضور موفق شرکت ها در گستره اقتصاد جهانی ایفا می نماید ؛ چرا که در چارچوب زنجیره ای ارزش جهانی، شرکت ها می توانند با به کار گیری تکنیک های صحیح ارتقا، از طریق بهبود در فرایند تولید و همچنین بهبود در عملیات، انتظار افزایش ارزش مضاعف و کسب مزیت رقابتی را داشته باشند. هدف از این مقاله تبیین نقش و جایگاه تکنیک های ارتقا در زنجیره های ارزش جهانی است. بدین منظور ابتدا به تعریف مفاهیم مرتبط با ارتقا و انواع تکنیکهای موجود پرداخته، سپس با تبیین مبانی زنجیره ارزش جهانی و الگوهای آن، به نقشی که تکنیک های ارتقا در هریک از الگوهای زنجیره ارزش جهانی ایفا می کند، پرداخته شده است. بررسی ها نشان داد که در الگوی زنجیره ارزش جهانی شبه سلسله مراتبی و سلسله مراتبی، ارتقاء محصول و ارتقاء فرایندی و در الگوی زنجیره ارزش جهانی مبتنی بر بازار، ارتقاء وظیفه ای به طور مؤثر و کاراتری عمل می کنند. این در حالی است که در زنجیره ارزش جهانی شبکه ای، تولید کنندگان و مصرف کنندگان شایستگی ها و مزیت های خود را به طور مکمل در جهت نوآوری و ارتقا به کار میگیرند.

تکنیک های ارتقا، زنجیره ارزش جهانی، زنجیره ارزش مبتنی بر بازار، زنجیره های ارزش شبه سلسله مراتبی و سلسله مراتبی،زنجیره های ارزش شبکه ای