بهروز اسدی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات,
حمید رضا دری - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
محمدرضا قنادها - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

به منظور شناخت خصوصیات ژنتیکی و تر کیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) برخی ژنوتیپ های لوبیا سفید با استفاده از تجزیه دی آلل مدل ٢ روش ٢ گریفینگ ، ١٠ هیبرید به همراه والدین جمعا ١٥ تیمار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ٣ تکرار در ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا خمین مورد ارزیابی قرار گرفتند . نتایجتجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود دارد. GCA برای تمامی صفات به جز ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته ، تعداد دانه در بوته و عملکرد اختلاف معنی دار نشان داد ، که نشاندهنده نقش اثرات افزایشی ژنها در کنترل صفات مربوطه می باشد . SCA برای کلیه صفات به جز تعداد دانه در غلاف و وزن صددانه معنی دار گردید که نشاندهنده نقش اثرات غیر افزایشی ژنها در کنترل صفات می باشد . نسبت GCA/SCA برای صفات R9 ،R8 ،R7 ،R6 ،R5 تیپ بوته ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد دانه در غلاف و وزن صددانه معنی دار گردید که نشان می دهد نقش اثرات افزایشی ژنها در کنترل این صفات از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد. در سایر صفات مورد بررسی این نسبت معنی دار نگردید که دلالت بر اهمیت بیش تر اثرات غالبیت ژنها در کنترل این صفات می باشد. میزان توارث پذیری عمومی عمل کرد و اجزا عملکرد نسبتا بالا بود به طوریکه از حداقل 0/52 برای وزن صددانه تا 0/92 برای عمل کرد بود . بیشترین توارث پذیری خصوصی مربوط به تعداد بذر در غلاف (0/53) و وزن صددانه (0/42) بود ولی میزان وراثت پذیری خصوصی مربوط به عملکرد 0/23 بود. بنابراین در برنامه های اصلاحی انتخاب غیرمستقیم برای افزایش عملکرد از طریق اجزا عملکرد از اهمیت بالاییبرخوردار می باشد.

لوبیا سفید، عملکرد و اجزا عملکرد، ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، توارث پذیری