بررسی تحمل به کم آبیاری در چند رقم گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از شاخص های حساسیت و تحمل به تنش

به منظور بررسی تحمل شش رقم گندم نان به کم آبیاری با استفاده از شاخص های حساسیت و تحمل به تنش ، آزمایشی طی سه سال زراعی 83-1380 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوتر آباد اصفهان انجام گردید . طرح آماری مورد استفاده ، کرتهای خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با ٣ تکرار بود که سه تیمار میزان آب آبیاری شامل 100 و 80 و 60 درصد تبخیر و تعرق محصول در کرتهای اصلی و ارقام پیشتاز ، شیراز M-73-18 و مرودشت، مهدوی و بک کراس روشن در کرتهای فرعی قرار داشت . شاخص های تحمل به تنش (STI) و میانگین حسابی (MP) و میانگین هندسی (GMP) و حساسیت به تنش (SSI) و تحمل (Tol) در ارقام مورد بررسی ، با استفاده از عملکرد دانه در شرایط بدون تنش (ETC100) و عملکرد دانه در شرایط تنش (ETC60) محاسبه گردید . بر اساس عملکرد دانه و شاخص های محاسبه شده ، رقم پیشتاز برترین ژنوتیپ از نظر تحمل به کم آبیاری بود. میانگین عمل کرد دانه این رقم در شرایط بدون تنش و تنش (40 درصد کاهش آب مصرفی )، به ترتیب ٨٢٥٠ و ٦٨٥٢ کیلوگرم در هکتار و شاخص های میانگین حسابی و میانگین هندسی آن به ترتیب ٧٥٥١ و 7519 کیلوگرم در هکتار بود . شاخص تحمل به خشکی این رقم 1/00 و شاخص حساسیت به خشکی آن 1/02 محاسبه گردید . همچنین لاین M-73-18 نیز دارای وضعیت مطلوبی از نظر شاخص های مورد مطالعه بود. میانگین عمل کرد این لاین در تیمار های ١٠٠ و ٦٠ درصد تبخیر و تعرق محصول ، به ترتیب ٧٤٩٤ و ٦٦٠٠ کیلوگرم در هکتار اندازه گیری گردید. مقادیر شاخص های STI ،SSI ،GMP ،MP و Tol برای این لاین، به ترتیب معادل 7047 و 7033 و 0/72 و 0/88 و 894 بدست آمد . ضرایب همبستگی ساده بین عملکرد دانه و شاخصها ، نشان داد که شاخص های MP ،STI و GMP دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عمل کرد دانه در شرایط تنش خش کی بودند و می توانند در گزینش ژنوتیپ ها برای تحمل به کم آبیاری استفاده گردند.

Keywords:

کم آبیاری , گندم , تنش