ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام تریتیکاله

در طی دهه اخیر ، کاشت تریتیکاله های (Triticosecale Wittmack) نسل جدید به لحاظ مرتفع شدن مشکل چروکیدگی دانه و بهبود نسبی کیفیت دانه گسترش فزاینده ای در سطح جهان داشته است . عملکرد و اجزای عملکرد دانه ٤١ رقم تریتیکاله منشاء یافته از لهستان و مرکز بین الملی اصلاح گندم و ذرت (CIMMYT) با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در طی دو سال 1381-1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان ، واقع در لورک نجف آباد مورد بررسی قرار گرفت . صفات ارتفاع بوته ، تعداد سنبله در واحد سطح ، تعداد دانه در سنبله ، تعداد سنبلچه در سنبله ، وزن هزار دانه ،، عملکرد بیولو ژیک ، عملکرد دانه، و شاخص برداشت در کلیه ژنوتیپ ها اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس، تفاوت معنی داری را میان ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد مطالعه نشان داد . نتایج نشان دادند که عملکرد دانه از بالاترین درصد تنوع فنوتیپی (18/9٪) برخوردار بوده و صفات تعداد سنبله در واحد سطح، عملکرد بیولو ژیک به ترتیب با ضرایب تنوع 17/2 و 15/5 درصد در مراتب بعدی قرار گرفتندمطالعه همبستگی صف ات بیانگر ارتباط قوی بین صفات عملکرد دانه با عملکرد بیولو ژیک ، تعداد دانه در سنبله ، تعداد سنبلچه در سنبله و شاخص برداشت بود . برمبنای نتایج رگرسیون مرحله ای با استفاده از عملکرد دانه به عنوان متغیر تابع ، مشاهده شد که صفات عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت 98/8 درصد تنوع عملکرد دانه را توجیه می نمودند. در تجزیه مولفه های اصلی پنج مؤلفه اول مشتمل بر ارتفاع بوته ، عملکرد دانه و اجزا آن ، عملکرد بیولو ژیک ، شاخص برداشت و وزن هزار دانه جمعًا ٨٠ درصد از تنوع کل را توجیهنمودند. تجزیه عامل ها پنج عامل پنهانی که در ارتباط ب ا ارتفاع بوته ، عملکرد دانه و اجزا عملکرد ، عملکرد بیولوژیک ، شاخص برداشت و وزن هزار دانه بودند ، را مشخص نمود . تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها با استفاده از صفات ذکر شده ، ژنوتیپ های مورد بررسی را به ٤ گروه تفکیک نمود که برخی از گروه ها دارای خصوصیات مطلوب بوده و جهت مقاصد به نژادی مفید می باشند.

Keywords:

عملکرد , تریتیکاله , ژنوتیپ