خلیل چابک - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
مصطفی ولی زاده - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز,
محمد مقدم - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز,
زیبنده دهقانپور - بخش تحقیقات ذرت وگیاهان علوفه ای کرج

به منظور بررسی تر کیب پذیری ژنوتیپ ها ی ذرت زودرس ، 30 ترکیب حاصل از تلاقی ١٥ لاین × 2 تستر با استفاده از طرح بلو ک کامل تصادفی در تابستان ١٣٨١ دردشت ناز ساری (مازندران) مورد ارزیابی قرارگرفتند. تجزیه واریانس برای صفات ارتفاع بوته ، ارتفاع بلال ، تعداد ردیف دانه دربلال ، تعداددانه درردیف ، وزن ٣٠٠ دانه و عملکرد دانه نشان داد که بین تلاقیها در سطح احتمال ١% اختلاف معنی داری وجود داشت. اثر لاین ها درتجزیه لاین × تستر برای صفت عملکرد دانه در سطح احتمال ٥% و برای بقیه صفات در سطح ١% دارای تفاوتمعنی داری بود. بین تسترها نیز روی صفات ذکر شده در سطح احتمال ١% اختلاف معنی داری وجود داشت. اثرمتقابل لاین × تستر بجز در مورد وزن ٣٠٠ دانه در صفات ارتفاع بوته ، تعداد ردیف دانه در بلال و تعداد دانه در ردیف در سطح احتمال ١ % و در ارتفاع بلال و عملکرد دانه در سطح احتمال ٥% معنی دار گردید . بطور کلی روند تغییرات ترکیب پذیری عمومی GCA در قیاس با تر کیب پذیری خصوصی SCA برای صفات فوق تنوع بیشتری داشته بنابراین ، دراین صفات انتخاب بر اساس GCA از کارایی بیشتری برخوردار است . گرچه اثرات غیرافزایشی ژنها درصفت ارتفاع بوته بیش ازاثرات افزایشی بود ولی اثرات افزایشی نقش مهمتر وبیشتری درواریانس ژنتیکی سایر صفات داشت. وجود اثرات افزایشی وغالبیت ژنها در صفات مرتبط با عملکرد دانه ذرت نشان می دهد که افزایش عمل کرد دانه ذرت مستلزم بکارگیری تنوع ژنتیکی قابل تثبیت مبتنی برگزینش لاین هاو نیز استفاده از تنوع غیر قابل تثبیت ژنتیکی در تولید هیبرید است.

ذرت، لاین × تستر، اثر افزایشی، اثرغالبیت و عملکرد دانه