استفاده از شاخص های فیزیولوژیک برای گزینش ژنوتیپ های مقاوم به خشکی در کلزا

به منظور بررسی عکس العمل ارقام کلزای پاییزه در شرایط تنش آبی و تعیین شاخص های فیزیولوژیک مرتبط با گزینش ارقام کلزای مقاوم به تنش آبی ، آزمایشی با ٢٠ تیمار در مزرعه مر کز تحقیقات کشاورزی استان اردبیل طی دو سال 81-1380 و 82-1381 انجام گرفت. طرح در قالب بلوک های کامل تصادفی (RCB) اجرا شد . دو آزمایش همزمان بهمنظور ایجاد شرایط تنش صورت گرفت . آزمایش اول در مزرعه آبی مرکز تحقیقات مغان کاشته شد و طبق روال نرمال کاشت ، آبیاری و مراقبت گردید . آزمایش دوم هم در مزرعه آبی مر کز تحقیقات مغانتحت شرایط یکبار آبیاری پس از کاشت انجام گرفت و تا پایان آزمایش، هیچ آبیاری تکمیلی انجام نشد و صرفًا تأمین رطوبت گیاه مبتنی بر بارش های فصلی بوده است . پس از کشت و طی فصل رشد ، صفات فیزیولو ژیک مرتبط با تنش خشکی از جمله ، پایداری غشاء سیتوپلاسمی، محتوای آب برگ، EC برگ در مرحله گلدهی ، و صفات مرفولوژیک از جمله ، عملکرد، ارتفاع، تعداد غلاف در بوته ، وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف ، طول دوره گلدهی و تاریخ رسیدن ، مورد اندازه گیری قرار گرفت . در پایان هر سال ، تجزیه واریانس ساده و پس از دو سال آزمایش ، تجزیه واریانس مرکب با فرض ثابت بودن اثر سال برای صفات مذ کور انجام شد و مقایسه میانگین ها نیز با استفاده از آزمون چند دامنه ای دا نکن صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که: تنش خش کی تاثیر فاحشی بر میزان عمل کرد، پر شدن غلاف ها در بوته ، ارتفاع گیاه ، و تاریخ رسیدن دارد . همچنین کمبود آب و تنش خشکی باعث افزایش میزان EC، از طریق پارگی جداره سیتوپلاسمی و نشت مواد یونی به فضاهای بین سلولی ، و افزایش غلظت مواد درون سیتوپلاسمی و کاهش شدید محتوای آب سلول ها می گردد . همچنین مشخص گردید که از صفات فیزیولو ژیک اندازه گیری شده می توان در اسکرین کردن اولیه ژنوتیپ های مقاوم به تنش خشکی استفاده کرد. به این ترتیب که ارقام مقاومتر به کمبود آب ، در طی فصل رشد ، دارای EC پایین تر، محتوای نسبی آب بالاتر و پایداری غشاء سیتوپلاسمی بالاتری می باشند. همچنین مشخص گردید ارقام هایولا ، اورکا، هرالد و Darmoy به ترتیب دارای بیشترین عمل ک رد در شرایط تنش بودند و ارقام سرز و VDHSOO3 و Gyder دارای کمترین عملکرد دانه بودند.

Keywords:

شاخص های فیزیولوژی , کلزا , خشکی