حسن غلامی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران,
محمد مقدم - دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

به منظور بررسی پارامترهای ژنتیکی کلزا از طریق تلاقی لاین در تستر بین ٣ والد پدری و ٥ والد مادری کلز ا، برای بدست آوردن اطلاعات ژنتیکی آزمایشی با ١٥ هیبرید حاصل به همراه ٨ والد در قالب طرح بلوک های کامل به اجرا در آمد . در این بررسی صفات زمان تا ١٠ % گلدهی، ارتفاع بوته ، طول ساقه اصلی تعداد کل غلاف، تعداد دانه در غلاف ، زمان تا رسیدن ، وزن هزار دانه ، درصد روغن و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها در سطح احتمال ١% اختلاف معنی داری وجود دارد . میانگین مربعات تر کیب پذیری عمومی و خصوصی برای اکثرصفات ازنظر آماری معنی دار بود . برآورد درجه غالبیت بیش از یک برای صفات ارتفاع بوته ، تعداد کل غلاف، طول ساقه اصلی و عمل کرد دانه نشان دهنده اثر فوق غالبیت و اهمیت بیشتر اثرات غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیک ی خصوصیات مورد مطالعه فوق می باشد. بنابراین، تولید هیبرید درصفات فوق قابلتوجیه است . برای زمان تا ١٠ % گلدهی و درصد روغن هر دو نوع اثرات افزایشی و غالبیت مهم بودند . در حالی که درسایر صفات نقش اثر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی خصوصیات مورد مطالعه بیشتر بود و بنابراین روش های اصلاحی مبتنی بر گزینش برای بهبود این صفات از کارایی لازم برخوردار خواهد بود . از بین اجزای اصلی عمل کرد، صفات تعداد کل غلاف و وزن هزار دانه دارای هتروزیس بالاتری بودند . در بین لاین ها، کوانتوم و لیگای و در بین تسترها ، فوستو دارای تر کیب پذیری عمو می بهتری برای عمل کرد و برخی صفات دیگر بودند. از میان هیبریدها نیز فوستو × لیگای از بیشترین عمل کرد دانه و مقادیر بالا برای صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه برخوردار بود.

اثر ژن، ترکیب پذیری، کلزا، لاین ×تستر و هتروزیس