شهریار ساسانی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه
رضا توکل افشاری - دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
کاظم پوستینی - دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
فرزاد شریف زاده - دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.

جوانه زنی بذرهای زیره سیاه ایرانی همچون بسیاری دیگر از گونه های خانواده چتریان به دلیل خواب بذر، به سختی انجام می پذیرد، از این رو پر اکنش آن تنها به برخی رویشگاه های طبیعی معطوف گشته و در گستره کشاورزی ایران فاقد هرگونه جایگاهی است. نظر به اهمیت این گیاه در طب سنتی ایران زمین، استفاده گسترده آن در مصارف داروئی و ادویه ای بخش هایی از کشور از دیرباز متداول بوده که این امر به تدریج منجر به تخریب رویشگاه های طبیعی و انقراض برخی از توده های بومی آن گردیده است، ازاین رو، به منظور حفظ ذخائر ژنتیکی، بهره گیری از شیوه های راهبردی جهت شکستن خواب بذر و بسترسازی زمینه زراعی نمودن این گیاه امری مهم و ضروری قلمداد می گردد . در همین راستا به منظور ارزیابی تاثیر سرمادهی مرطوب، برخی تیمار های هورمونی و دوره انبارداری بر ش ک ست خواب و تحریک جوانه زنی بذرهای زیره سیاه ایرانی آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل سه عاملیبر پایه طرح ک املا تصادفی در سه تک رار با بهر ه گیری از دستگاه ژرمیناتور به اجرا درآمد . تیمار سرمادهی شامل اعمال دوره های سرما در دمای ۴ درجه سانتیگراد بر بذرهای مرطوب، تا ده هفته به فواصل زمانی دو هفته در کنار تیمار شاهد (بدون سرمادهی ) تعیین گردید . تیمار هورمونی شامل کاینتین، جیبرلین، کاینتین بعلاوه جیبرلین و تیمارشاهد(آب مقطر استریل ) بودند و تیمار دوره انبارداری شامل دوسطح: بذرهای جمع آوری شده مربوط به سال ۱۳۸۳ خورشیدی و ( بذرهای جمع آوری شده از همان مکان مربوط به سه سال پیش ( ۱۳۸۰ بودند. بذرها پس از اعمال تیمار مربوطه، با استفاده از پتری دیش در داخل ژرمیناتور قرار گرفتند که دوره نوری، درجه حرارت و میزان رطوبت آن به نحو مقتضی و بر اساس دستورالعمل ISTA تنظیم شده بود. ارزیابی نهایی جوانه زنی ، پس از سه هفته نگهداری در ژرمیناتور صورت گرفت . نتایج حا کی از آن بود که تیمار ده هفته سرمادهی مرطوب همراه با دوره سه ساله انبارداری در شرایط بهینه قادر است جوانه زنی بذرها را به صورت معنی دار ارتقاء دهد.

زیره سیاه، خواب بذر، القاء جوانه زنی ، سرمادهی مرطوب، جیبرلین، کاینتین، دوره انبارداری