ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی کربوهیدرات های محلول برگ تحت تنش کمبود آب در ارقام گندم

یکی از مهم ترین فا کتور های محدود کننده رشد و نمو در تولید گیاهان زراعی وجود خشکی در اثر کاهش پتانسیل آب است . نگهداری فشار آماس سلول بوسیله تنظیم اسمزی از سازوکارهای مناسب فیزیولوژیک بمنظور حداقل ساختن اثرات زیانبار کمبود آب در گیاهان زراعی است که عمدتًا بوسیله تجمع محلول های آلی ایجاد می شود . در این رابطه آزمایشی در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 84-83 با چهار رقم گندم انجام شد. تنش رطوبت بصورت موقت در مرحله رویشی اعمال شد، ک ه شامل قطع کامل آبیاری تا رسیدن پتانسیل آب خا ک به مقدار مورد نظر (1/8- مگاپاسکال) بود. اندازه گیری کمی و کیفی کربوهیدرات محلول بر روی نمونه های برگی گیاهان تنش دیده و بدون تنش بلافا صله انجام شد. استخراج قندهای محلول به روش ا لکلی صورت گرفت . شناسایی و اندازه گیری کمی و کیفی قند های محلول به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا انجام شد . نتایج حاصله نشان داد تنش کمبود آب در مرحله رشد رویشی نه تنها باعث افزایش معنی دار در کل کربوهیدرات تجمع یافته در برگ می شود بل که زیر واحد های قندی محلول در برگهمه ارقام را تغییر می دهد . در میان زیر واحد های تشکیل دهنده کربوهیدرات محلول برگ، سا کارز بیشترین قند محلول را تشکیل داده بطوریکه ٧٨ تا ٧٩ درصد از کل کربوهیدرات های برگ را شامل می شود. بین چهار ر قم گندم مورد بررسی از لحاظ میزان تجمع زیر واحد های قندی سا کارز، گلو کز و فرو کتوز محلول در برگ تفاوت معنی دار وجود داشت . رقم MV17 دارای بیشترین مقدار سا کارز و رقم الوند دارای کمترین مقدار ساکارز بود. در رابطه با زیر واحد گلو کز، رقم نوید و رقم MV17 به ترتیب با داشتن 9/2 و 8/8 میلی گرم در گرم ماده خشک برگ بیشترین مقدار را داشتند . از لحاظ زیر واحد فرو کتوز ارقام MV17، طوس و نوید در یک گروه آماری قرار گرفتند . در تنش کمبود آب، قندهای منوسا کاریدی گلوگز و فرو کتوز تجمع یافته در برگ گیاهان تنش دیده بطور معنی داری افز ایش یافت . ولی تغییرات افزایشی مقدار فرو کتوز در ارقام الوند و نوید در مقایسه با ارقام دیگر در شرایط تنش آب کمتر بود.

Keywords:

تنش آب , گندم , کربوهیدرات محلول برگ , سا کارز , گلو کز , فروکتوز , گلوکز