مرتضی نصیری - عضو هیات علمی معاونت موسسه تحقیقات برنج‐آمل
سید صادق حسینی - کارشناس ارشد معاونت موسسه تحقیقات برنج –آمل
غلامرضا امانی - تکنسین بخش اصلاح و تهیه بذر

در سیستم های چند کشتی منابع تولید از قبیل زمین، آب، مواد غذایی و تشعشع با کارایی بیشتری استفاده می شوند و عوامل نامطلوب نظیر بیماریها، آفات و علف های هرز بهتر کنترل میگردند. کشت دوم در شالیزار علاوه بر بهره وری مناسب از زمین شالیزار باعث افزایش درآمد اقتصادی برنج کاران می گردد. لازمه افزایش بهره وری آگاهی از اثرت مثبت و منفی محصولات قابل ک شت در تناوب با برنج ضروری می باشد. بدین منظور آزمایشی بصورت طرح کرتهای خردشده با فا کتور اصلی محصولات کشت دوم (کاهو، سیر، باقلا، نخودفرنگی ) همراه با تیمار بدون کشت و ارقام برنج (طا رم و فجر ) در مزرعه آزمایشی معاونت موسسه تحقیقات برنج (آمل) در سال های زراعی 82-1380 اجراء شده است . نتایج حاصل از این آزمایش نشان می دهد که میزانعملکرد برنج در تناوب با محصولاتی مانند ک اهو و سیر کمتر از محصولات باقلا، نخودفرنگی و بدون کشت (شاهد) بوده است . این نتایج همچنین بیانگر این است که عکس العمل ارقام برنج نسبت به تناوب محصولات کشت دوم متفاوت بوده بطوری که رقم طارم در تناوب با محصولات کاهو و سیر عمل کرد بیشتری از رقم فجر داشتهاست. با توجه به نتایج بدست آمده از این آزمایش توصیه می شود از کشت متوالی محصولا تی ماند کاهو و سیر بعنوان کشت دوم در اراضی شالیزار خودداری گردد.

برنج، محصولات دوم، کاهو، سیر، باقلا، نخودفرنگی