لیلی صفائی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
حسین زینلی - محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در گیاه رازیانه آزمایشی طی سال های 1383-1382 در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان اجرا گردید که در آن صفات و عوامل مؤثر بر عمل کرد دانه ١٠ توده رازیانه داخلی و ٢ رقم خارجی با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی با ٣ تکرار مورد بررسی قرار گرفت . توده های داخلی شامل تود ه های بوشهر، ارومیه، مشهد، اصفهان، فزوه، ابن سینا، همدان، لرستان، یزد و شیراز بود . دو رقم خارجی منشأ اروپایی داشتند . در این تحقیق صفات تعداد گل آذین، تعداد چتر ک، تعداد گلچه در چتر ک، تعداد گل پوک، تعداد شاخه فرعی، عمل کرد دانه در متر مربع، وزن صد دانه، میانگین طول گیاه در زمان ٥٠ % گلدهی، میانگین طول گیاه در زمان ١٠٠ % گلدهی، روز تا ٥٠% گلدهی، روز تا ١٠٠ % گلدهی، روز تا رسیدگی کامل و درصد اسانسمورد مطالعه قرار گرفتند . نتایج تجزیه کلاستر روی ژنوتیپ ها ی مورد مطالعه بر اساس ١٤ صفت کمی ژنوتیپ ها را در چهار گروه قرار داد که به ترتیب گروه اول شامل چهار ژنوتیپ شیراز، اصفهان، ابن سینا و فزوه، گروه دوم شامل ژنوتیپ بوشهر، گروه سوم شامل دو ژنوتیپ خارجی ١ و ٢ و گروه چهارم شامل پنج ژنوتیپ مشهد، ارومیه، یزد، همدان و لرستان بود . نتایج آنالیز واریانس روی گروه نشان داد که گروه اول با گروه دوم از لحاظ ژنتیکی شباهت بیشتری داشتند و تنها بر اساس دو صفت تعداد شاخه فرعی و ارتفاع در زمان ١٠٠ % گلدهی در دو گروه متفاوت قرار گرفتند . همچنین نتایج مقایسه میانگین صفات بین گروههای ١ و ٣ نشان داد که این دو گروه بر اساس وزن صد دانه، روز تا ١٠٠ % گلدهی، روز تا رسیدگی کامل و درصد اسانس در دو گروه مجزا قرار گر فتند. گروههای ١ و ٤ نیز بر اساس تعداد شاخه فرعی، تعداد گل پوک، روز تا ٥٠ % رسیدگی، روز تا رسیدگی کامل و ارتفاع در ١٠٠ % گلدهی با هم تفاوت قابل ملاحظه ای داشتند . مقایسه میانگین صفات بین گروهها نشان داد که ژنوتیپ ها ی موجود در گروه سوم دارای بالاترین عملکرد اسا نس، دوره رشد، ارتفاع، وزن صد دانه و تعداد شاخه فرعی بودند . بنابراین به کمک نتایج حاصله و با توجه به اهداف اصلاحی می توان والدین مناسب را انتخاب نمود و تلاقی داد تا تیپ های مورد نظر به دست آید.

رازیانه، تنوع مورفولوژیکی، کلاستر