خلیل جمشیدی - عضوهیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
داریوش مظاهری - استاد پردیس کشاورزی، دانشگاه تهران
ناصر مجنون حسینی - دانشیار پردیس کشاورزی، دانشگاه تهران
حمید رحیمیان - استاد پردیس کشاورزی، دانشگاه تهران

به منظور بررسی نحوه رشد و نمو ذرت و لوبیاچشم بلبلی در سیستم زراعت تک کشتی و مخلوط، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان در سال 1385 به اجرا درآمد. آزمایش با استفاده از الگوی جایگزینی و افزایشی با نسبت های مختلف، تراکم مطلوب و بالای مطلوب دو گیاه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد . نتایج به دست آمده نشان داد که با افزایش تراکم گیاه، بیشترین عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی به میزان 1939 کیلوگرم در هکتار از سیستم تک کشتی و بیشترین عملکرد دانه ذرت و مجموع عملکرد دانه دو گیاه به ترتیب به میزان 11560 و 11871/9 کیلوگرم در هکتار ازکشت مخلوط افزایشی با نسبت ( 100 % ذرت + 20 % لوبیاچشم بلبلی ) تولید شد . اثر الگوی کاشت بر عملکرد ماده خشک، شاخص سطح برگ و ارتفاع گیاه ذرت و لوبیا چشم بلبلی و میزان عبور تشعشع فعال فتوسنتزی (PAR) در داخل کانوپی مخلوط در سطح 1% معنی دار بود . روند تغییرات سرعت جذب خالص (NAR)، نسبت سطح برگ (LAR) و دوام شاخص سطح برگ (LAID) در متغیرهای پنج گانه سیستم کشت مخلوط، برتری سیستم کشت مخلوط نسبت به تک کشتی را نشان داد .بالاترین میزان نسبت برابری زمین LER=1/83 از کشت مخلو ط جایگزینی با نسبت 1:2 (67% لوبیا چشم بلبلی + 33 % ذرت) به دست آمد .همچنین الگوی کاشت بر عملکرد دانه ذرت در سطح احتمال پنج درصد و بر عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی در سطح احتمال یک درصد اثر معنی دار داشت . نتایج به دست آمده ازمحاسبه شاخ ص های ارزیابی، سودمندی سیستم کشت مخلوط نسبت به سیستم تک کشتی را نشان داد.

سیستم تک کشتی، کشت مخلوط افزایشی، کشت مخلوط جایگزینی، ذرت، لوبیا چشم بلبلی و نسبت برابری زمین