معصومه نعیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان
غلامعلی اکبری - استادیار دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان
امیرحسین شیرانی راد - استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج
سیدعلی محمد مدرس ثانوی - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

به منظور ارزیابی تحمل ارقام کلزا به تنش خشکی در مرحله خورجین دهی و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی ، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. در این آزمایش اثر آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح آبیاری معمول براساس 80 میلیمتر تبخیر از تشتک کلاس A (شاهد) و تنش (قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد ) و 12 رقم کلزا به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفتند . ارقام از نظر تحمل به تنش با استفاده از شاخص های تحمل (TOL)، حساسیت به تنش (SSI)، تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، بهره وری متوسط (MP)، پایداری عملکرد (YSI) و شاخص عملکرد (YI) مورد مطالعه قرار گرفتند . با بررسی تمام شاخص ها و با توجه به اینکه بهترین ارقام، ارقامی با عملکرد بالا در شرایط عادی و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش میباشند، ارقام Opera، زرفام و Hyola420 به عنوان مناسبترین ارقام در شرایط تنش خشکی شناسایی شدند. با توجه به همبستگی مثبت و بسیار معنی دار شاخص های GMP ،STI و MP با عملکرد دانه در شرایط مطلوب و تنش، در مجموع شاخص های مذکور به عنوان بهترین معیارهای شناسایی ارقام متحمل به تنش شناخته شدند.

بهره وری متوسط، تحمل به تنش، خورجین دهی، شاخص عملکرد و کلزا