مسعود براتی - کارشناسی ارشد زراعت، مدرس دانشگاه پیام نور خراسان شمالی
مهدی عزیزی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان
علی گزانچیان - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان

به منظور ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر شاخص های رشد، صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک ارقام کلزا، تحقیقی در سال زراعی 85-1384 در شهرستان بجنورد، به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تاریخ کاشت در سه سطح ( 30 شهریور ، 25 مهر و 20 آبان) و فاکتور فرعی شامل 8 رقم (زرفام، لیکورد، ابونیت، SLM046 ، اپرا، الویس، اکاپی واورینت ) بود. تاریخ کاشت 20 آبان بدلیل سرماز دگی از بین رفت .صفات مورد بررسی شامل شاخص های رشد RGR ،TDM و CGR صفات زراعی مانند ارتفاع بوته، قطر طوقه، تعداد شاخه های فرعی، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه درغلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. روابط همبستگی بین صفات و معادلات رشد نسبت به در جه روز رشد (GDD) تعیین گردیدند . نتایج آنالیز رشد نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر هیچ یک از شاخص های ،TDM ، RGR و CGR نداشت . تفاوت بین ارقام از نظر شاخص های رشد معنی دار بود ولی اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر TDM و CGR معنی دار نبود . حداکثر شاخص های رشد در تاریخ کاشت 25 مهر به دست آمد و دربین ارقام مورد آزمایش، ارقام زرفام و ابونیت به ترتیب بیشترین مقادیر شاخص های رشد را دارا بودند . بررسی صفات زراعی نیز نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر وزن هزاردانه و عملکرد دانه نداشت ولی در سایر صفات اختلاف معنی داری مشاهده شد. در بین ارقام نیز، ابونیت و زرفام به ترتیب نسبت به سایر ارقام برتری داشتند. در بررسی روابط همبستگی نیز صفات تعداد غلاف در بوته (**r=0/68 ) و تعداد شاخه های فرعی (**r=0/43 ) به ترتیب بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد دانه نشان دادند. بطور کلی از آنجائی که اختلاف معنی داری بین عملکرد دو تاریخ کاشت 30 شهریور و 25 مهر وجود نداشت، لذا تاریخ کاشت 30 شهریور به جهت کاهش خطر برخورد به سرما درمنطقه بجنورد جهت کاشت کلزا پیشنهاد می شود.

کلزا، تاریخ کاشت، شاخص های رشد، مورفولوژی و فیزیولوژی