رضا دریکوند - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد
طهماسب حسین پور - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
احمد اسماعیلی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان
سیدحسین وفایی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد.

به منظور شناسا یی ژنوتیپ های متحمل به تنش رطوبتی بر اساس شاخص های تحمل به تنش، تعداد 10 ژنوتیپ گندم دیم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبی و دیم در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان مورد آزمایش قرار گرفتند . بر مبنای عملکرد دانه در محیط بدون تنش (YP) و تنش رطوبتی (YS)، شاخص های کمی تحمل به تنش محاسبه شدند . نتایج حاصل از تجزیه واریانس شاخص ها نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر شاخص های میانگین هندسی بهره وری (GMP)، بهره وری متوسط (MP) و شاخص تحمل تنش (STI) اختلاف معنی دار و از نظر شاخص های حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل (TOL) اختلاف غیر معنی دار دارند . این امر مبین وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ ها و امکان انتخاب ژنوتیپ های متحمل به تنش می باشد. شاخص های میانگین هندسی بهره وری، بهره وری متوسط و شاخص تحمل تنش همبستگی مثبت و بالایی با عملکرد در دو محیط نشان دادند . بیشترین مقدار شاخص های فوق متعلق به ژنوتیپ TV2 بود. محاسبه همبستگی بین عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی و شاخص های تحمل به تنش، نشان داد که مناسب ترین شاخص ها برای شناسایی ژنوتیپ ها در دو شرایط، شاخص های میانگین هندسی بهره وری، بهره وری متوسط و شاخص تحمل به تنش هستند . بررسی نمودار های سه بعدی با استفاده از سه شاخص فوق نشان داد که ژنوتیپ های TV2 و گهر متحمل به تنش رطوبتی می باشند . بر اساس تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های TV2 و گهر و سیمره با عملکرد بالاو ژنوتیپ های سرداری، آذر 2 و شاهیوندی با عملکرد پایین در کلاسترهای جداگانه قرار گرفتند، ژنوتیپ های این دو کلاستر بیشترین فاصله ژنتیکی را با هم داشتند

گندم دیم، تنش رطوبتی و شاخص های تحمل تنش