ارزیابی ژنوتیپ های متحمل به خشکی نخود (Cicer arietinum L.) درخزانه بین المللی در شرایط دیم کرمانشاه

به منظور ارزیابی وگزینش ژنوتیپ های متحمل به خشکی نخود این تحقیق در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (سرارود- کرمانشاه) در سال زراعی 82-1381 اجرا گردید . در این تحقیق تعداد 40 لاین برگزیده از خزانه بین المللی تحمل به خشکی در ایکاردا به همراه رقم شاهد حساس به خشکی (ILC3279)، مجموعا 41 لاین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در دو تکرار کشت گردید. موارد یادداشت برداری عمدتا شامل تعداد روز تا 50 % گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، درصد پوشش، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، برآورد عینی پتانسیل عملکرد گیاه (vigor)، شاخص میزان تحمل به خشکی (DTS) و عملکرد دانه بود. شماره های 1 تا 5 در مورد vigor به ترتیب بیانگر تخمین عملکرد خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف می باشد. در مورد شاخص تحمل به خشکی نیز میزان تحمل به خشکی لاین ها به صورت مشاهده ای از طریق شاخص DTS ارزیابی گردید که طبق آن 1 بیشترین میزان و 9 کمترین میزان تحمل را دارد. نتایج نشان داد که بین لاین ها و ارقام مورد نظر از نظر صفات تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، وزن صد دانه و عملکرد دانه اختلاف آماری معنی دار وجود داشت. زود گل ترین لاین این آزمایش FLIP97-280c با میانگین تعداد روز تا گلدهی 57 روز پس از کشت و دیر گل ترین لاین FLIP98-143c (با میانگین 65 روز) بود. زود رس ترین لاین ILC3843 و (با متوسط 95 روز) و دیر رس ترین لاین ILC4134 و FLIP98-121c (با متوسط 104 روز ) بودند. دامنه میانگین ارتفاع لاین ها بین 18 سانتی متر (ILC3182) و 28 سانتی متر (FLIP97-48c) بود. حداقل و حداکثر وزن صد دانه نیز به ترتیب مربوط به لاین های FLIP97-261c با میانگین های 23/3 گرم و FLIP97-51c با میانگین 45/8 گرم بود. تفاوت میانگین های عملکرد ژنوتیپ های مختلف قابل توجیه بود . شاهد حساس به خشکی با متوسط 13 کیلو گرم در هکتار و لاین FLIP97-266c با متوسط 480 کیلو گرم در هکتار کمترین و بیشترین میزان عملکرد دانه را بخود اختصاص دادند . از نظر شاخص vigor نیز به ترتیب تعداد 3، 9، 12، 9 و 8 لاین در درجات 1تا 5 قرار گرفتند. در مورد شاخص تحمل به خشکی نیز به تعداد 22 لاین از درجه 1 (متحمل)، 10 لاین ازدرجه 3 (نیمه متحمل)، 6 لاین از درجه 5 (حد واسط)، دو لاین از درجه 7 (نیمه حساس ) و بالاخره یک لاین (شاهد حساس به خشکی ILC3279) از درجه 8 (حساس) برخوردار بودند . در اغلب موارد لای ن های دارای شاخص تحمل به خشکی پایین تر (متحمل تر) دارای عملکرد دانه بیشتری بودند.

Keywords:

نخود , مقاومت به خشکی وخزانه بین المللی