شهرزاد فریادی - محقق مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی - ایران

وقوع زلزله ویرانگر خرداد 1369 هـ.ش در استان های گیلان و زنجان با آسیب رسانیدن به سازمان کالبدی مناطق زلزله زده و تخریب تعداد زیادی از زیستگاه های شهری و روستایی و برجا گذاشتن تعداد زیادی کشته و مجروح، تغییرات اجتماعی و اقتصادی وسیعی را نیز در سطح این مناطق بوجود اورد. پس از وقوع زلزله فعالیت های گوناگونی برای حل مسائل ناشی از آن در ابعاد مختلف آغاز شد. اولین مرحله آواربرداری، تخلیه مجروحین، امدادرسانی و تامین نیازهای اولیه حیات در مناطق زلزله زده بود که در کوتاه مدت توسط فعالیت های مستقیم دولت و نهادهای مردمی صورت گرفت. مرحله بعدی فعالیت های رفع آثار زلزله، ایجاد سرپناه موقت برای اسکان آوارگان و بی خانمان زلزله بود. این فعالیت ها در دو بخش اصلی صورت گرفت: 1. تامین مسکن موقت در محل اولیه زیستگاه های تخریب شده و یا آسیب دیده برای بازماندگان همان محل. 2. تامین مسکن موقت به صورت متمرکز در نقاطی که به طور طبیعی و یا با هدایت دولت مهاجرین زلزله را از نقاط مختلف درخودجای داده است. فعالیت های بخش دوم مبدا و منشا اصلی تحولات اجتماعی و اقتصادی، فضایی – کالبدی ذکر شده ناشی از وقوع زلزله است. زلزله به عنوان یک عامل خارجی باعث شد تا جابه جایی های جمعیتی بسیار و در طیفی گسترده در مناطق زلزله اتفاق بیافتد و در ساخت اجتماعیف اقتصادی، فضایی – کالبدی مناطق نیز تحولات عمده ای رخ دهد.