علی دهار - کارشناس ارشد معماری ، مربی ، عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبادان ، آبادان ، ایران ،
رضا علی پور - کارشناسی ارشد نقاشی ، مربی ، عضو هیات علمی گروه هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبادان ، آبادان ، ایران

معماری مساجد در هنر اسلامی ، جایگاه ویژه ای دارد . ترجمان اندیشه ها و اعتقادات هنرمندانی است که زندگی خویش را برای رسیدن به یگانگی و وحدت صرف کرده اند . مسجد شیخ لطف الله از بناهای با ارزش و زیبای معماری ایرانی - اسلامی دوره صفوی است که به دست معمار نامدار آن دوران ، «محمدرضا اصفهانی» و به فرمان شاه عباس اول ، در مجموعه میدان نقش جهان اصفهان ساخته شد . اهمیت این بنا، در معماری و تزیینات کاشیکاری آن است که سرشار از ذوق زیبایی شناسی بوده و بر ارزش بنا افزوده است. هندسه دقیق این بنا در طراحی و اجرا ، هر محققی را به تأمل وا می دارد ، که این بنا توسط معمار توانمندی به اجرا درآمده که با ایمانی مذهبی و الهامی آسمانی ، الگویی از معماری ایرانی - اسلامی را به نمایش گذاشته است . تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان ، برخی از مبانی فکری موثر در طراحی این بنای ارزشمند را اشکار می سازد. موقعیت مسجد ، در ضلع شرقی میدان نقش جهان که براساس نسبت طلایی مقرر شده ، و همچنین جابه جایی فضای نمازخانه نسبت به محور تقارن ورودی بنا ، انگیزه بخش انجام این تحقیق است. سوال طرح شده این است : آیا مکان یابی نمازخانه با توجه به انحراف آن از محور تقارن ورودی بنا ، ارتباط هندسی معینی با موقعیت ورودی ساختمان در بدنه میدان دارد ؟ در این مقاله ، براساس فرضیه پژوهش ، مبنی بر وجود ارتباط هندسی معین میان فضای نمازخانه و جلوخان ورودی بنا ، ابتدا یک مدل هندسی طرح شده و سپس با انطباق آن بر پلان بنای مسجد ، فرضیه به اثبات می رسد و بخشی از منطق شکل گیری اثر آشکار می شود. نتیجه حاصل از تحقیق ، مبین این مطلب است که ابعاد فضای نمازخانه متناسب با ابعاد جلوخان ورودی بناست و مکان یابی این فضا در ارتباط با موقعیت یابی ورودی بنا در بدنه میدان معین ، و یک فرآیند هندسی به هم پیوسته است . روش پژوهش در این مقاله ، تحلیلی - توصیفی است و از طریق تحلیل هندسی بنا به نتیجه رسیده است . ابتدا پلان مسجد و موقعیت آن در میدان ارایه شده و با تحلیل هندسی آن ، به اثبات فرضیه پرداخته شده است.

معماری اسلامی ، مسجد شیخ لطف الله ، هندسه ، نسبت طلایی