سید روزبه احمدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد
افسانه یوسف پور دخانیه - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
یوسف مجتهدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد

شنبلیله با نام علمی Trigonella foenum-graceum گیاهی یک ساله از خانواد لگومینوز است. که در ایران به صورت جمعیت های بومی کشت می شود. جمعیت های بومی مورد استفاده در این آزمایش اردستانی و عراقی می باشند. این گیاه به عنوان یکی از قدیمی ترین گیاه داروئی در تاریخ ثبت شده است. بذر شنبلیله حاوی پلی ساکارید گالاکتومنان، ساپونین های مختلف و فعالیت ضد میکروبی است. پژوهش حاضر، به منظور القای کالوس در شرایط رشد درون شیشه ای بر روی جداکشت های کوتیلدون و هیپوکوتیل کشت شده در محیط MS حاوی TDZ (0، 0/25، 0/5 و 0/75 میلی گرم بر لیتر) و IBA (0، 0/5 و 1 میلی گرم بر لیتر) است. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید و صفات شاخص رشد کالوس، شاخص کیفیت کالوس، درصد کال زایی و اندازه کالوس اندازه گیری و بررسی شد. بهترین شاخص رشد کالوس از ریز نمونه کوتیلدون اردستانی، در محیط MS حاوی TDZ و 0/75 میلی گرم بر لیتر و IBA با غلضت 0/5 میلی گرم بر لیتر به دست آمد و بالاترین درصد کال زایی را ریزنمونه کوتیلدون جمعیت اردستانی در محیط 0/5 و 0/75 میلی گرم بر لیتر TDZ و 0/5، 1 میلی گرم بر لیتر IBA نشان داد. بیشترین اندازه کالوس در محیط MS حاوی 0/5 و 0/75 میلی گرم بر لیتر TDZ و 1 میلی گرم بر لیتر IBA به دست آمد.

شنبلیله، کشت بافت، القای کالوس، کوتیلدون، هیپوکوتیل