عظیم شیردلی - دانشجوی دکترای رشته تاسیسات آبیاری دانشگاه شهید چمران عضو هیئت علمی د
محمود شفاعی بجستانی - مشاور عالی طرح لایروبی بهمنشیر استاد دانشگاه شهید چمران

امروزه حمل کالا با کشتی و از طریق آبراهه های خشکی ارزانترین وسیله حمل محسوب می شود و در این راستا کانالها، خورها و رودخانه هایی که منتهی به دریا می شوند معمولا جهت کشتیرانی و ترابری آبی استفاده می شوند و انطباق و اصلاح این آبراهه ها و طراحی کانالها نیازمند معیارهایی جهت تعیین عمق، پهنا و اصلاح قوس و سازه های هیدرولیکی مربوطه می باشد. رودخانه ها، خورها و کانالهایی که منتهی به دریاهای که دارای جزر و مد هستند اغلب جهت تامین عمق مورد نیاز اجرای کشتیرانی نیازمند سازه هایی نظیر قفلهای کشتیرانی می باشد ابعاد و تعداد آب بندهای مورد نیاز در ظرفیت آبراه تاثیر مهمی دارد و تعیین اختلاف ترازهای سطح آب در طرفین آببند نقش موثری در انتخاب بزرگترین کشتی طرح دارد در تعیین عمق و پهنای کنال و ابعاد آببند باید به نیازهای زیر توجه نمود:1-نوع و حداکثر ظرفیت احتمالی کشتی ها و ترافیک احتمالی کشتی ها در آینده در آبراهه2-بررسی توسعه آبراهه که ممکن است بر عملکرد کشتیرانی در اینده تاثیر بگذارد. آنالیز ترافیکی آبراه بر اساس نیاز موجود و توسعه آن در آینده برای کشتیرانی مورد ارزیابی قرار می گیرد که این آنالیز با اطلاعاتی نظیر پتانسیل حمل کالا جهت حمل آبراهه، فصولی از سال که انتقال و حمل کالا باید صورت گیرد، نوع شناور و اندازه آن و مسائل اقتصادی هزینه ها که تابعی از زمان جابجایی و اندازه شناور و مقایسه آن با روشهای حمل و نقل دیگر جهت ارزیابی مورد نیاز می باشد پارامترهایی نظیر نسبت عمق آبخور کشتی به عمق کانال، تاثیر محسوس در مقاومت حرکت کشتی ها دارد که باید در تعیین اندازه کانال مورد بررسی قرار گیرد. کانالهای کشتیرانی ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشند و در مسیر ممکن است قوسهایی هم داشته باشند که اصلاح این قوسها و عرض مورد نیاز در سرعت حرکت شناور و حفاظت سواحل کانال کشتیرانی تاثیر دارد که باید مورد رسیدگی قرار گیرد. در این مقاله ضمن بررسی اصول و معیارهای طراحی بر اساس استانداردهای DM – 26 و ارتش آمریکا، کمیته بین المللی اروپا آبراهه های کشتیرانی، PIANC ژاپن ، طرح جامع بنادر در ایران اصول و معیارهایی که برای طراحی کانال کشتیرانی بهمنشیر در نظر گرفته شده و مطالعات مربوطه مورد بحث و ارزیابی قرار خواهد گرفت.

رودخانه ، ترابری ، حمل و نقل آب ، کشتیرانی ، هیدرولیک