میلاد خواستار بروجنی - کارشناس مرکز تحقیقات منابع آب و عضو هیئت مدیره انجمن نوای آب و محیط زاگرس
رضوان السادات شریف نیا - کارشناس مرکز تحقیقات منابع آب و عضو هیئت مدیره انجمن نوای آب و محیط زاگرس
هاشم افضلی - کارشناس مرکز تحقیقات منابع آب و عضو هیئت مدیره انجمن نوای آب و محیط زاگرس

یکی از بحث بر انگیزترین طرحهای انتقال آب کشور، طرح انتقال آب بین حوضه ای از رودخانه بهشت آباد به فلات مرکزی است که اخیرا با چالش های اجتماعی و سیاسی روبه رو شده است. در این طرح با احداث یک سد مخزنی و حفر یک تونل به طول تقریبی ۶۴ کیلومتر، آب از رودخانه بهشت آباد به فلات مرکزی منتقل میشود. در این مطالعه به بررسی اثر ات اقتصادی و زیست محیطی در محل سد مخزنی پرداخته شده است. به طور کلی خسارتهای اقتصادی مخزن شامل زیر آب رفتن پنج شهر و روستا با جمعیت بالغ بر ۵۵۰۰ نفر، دوهزار هکتار باغ و زمین های زراعی و ۴۶ واحدهای پرورش ماهی و هزینه ی احداث شهرک جایگزینی و راه های ارتباطی میشود. همچنین میتوان به امکان متاثرشدن خاک مارنی منطقه حفاظت شده قیصری از دریاچه سد، کاهش دبی رودخانه کارون و تاثیرپذیری فون و فلور آبی و خشکی در پاییندست سد، فرونشت احتمالی زمین با کاهش سطح ایستابی و آسیب غیر مستقیم به تالاب هایی نظیر شادگان به عنوان اثرات مخرب زیست محیطی اشاره کرد. خسارتهای اقتصادی در این مقاله در دو حالت در نظر گرفتن طرح جایگزین و بدون آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که احداث سد مخزنی بهشت آباد در حالت بدون طرح جایگزین برای زمین های کشاورزی و واحدهای پرورش ماهی،علاوه بر هزینه ۳۰۳۳ میلیارد ریالی تملک و جایگزینی مناطق مسکونی داخل مخزن، سالانه نزدیک ۱۴۰ میلیارد ریال خسارت حذف محصولات و تولیدات شیلات را نیز به همراه دارد. در حالتی که طرح جایگزین در نظر گرفته شود، حدود ۷۴۳۰ میلیارد ریال هزینه در بر دارد که در این حالت پیامدهای اجتماعی به حداقل ممکن خواهد رسید. در مورد خسارت های زیست محیطی برآورد خسارت به راحتی امکان پذیر نمی باشد چرا که نسل های آتی انسانها، جانوران و گیاهان تحتتاثیر خواهد بود.

بحران آب، انتقال آب بین حوضه ای، خشکسالی، منطقه حفاظت شده قیصری