رحیم عسگری - کارشناس ارشد اگرواکولوژی دانشگاه بیرجند
سهراب محمودی - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
علیرضا کوچکی - استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
عبدالمجید مهدوی دامغانی - دانشیار پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی تهران

بیابان زائی که بر اثر پدیده تغییر اقلیم و خشکسالی شدت یافته، اغلب با بلایای اجتماعی-اقتصادی نظیر کاهش تولیدات کشاورزی، غذا و انرژی، کاهش ذخایر آب، مهاجرت گسترده انسان، افزایش ناامنی اجتماعی و غذایی، کشمکش بخاطر کمبود منابع آب، تغییر کاربری اراضی جنگلی و مراتع همراه است که اگر اقدامات موثر بیابان زدائی در مناطق مستعد بیابان زائی صورت پذیرد میتوان از بروز معضلات پیشرو کاست، لذا پژوهشی در سال ١٣٩١ به منظور ارزیابی نقش بیابان زدائی بر سلامت اگرواکوسیستم های منطقه بیرجند بین سال های ١٣٧٠ تا ١٣٩٠ انجام شد. طبق نتایج مشاهده شد که در سال 1370، 1/17 درصد از کل بیابان ها تحت عملیات بوته کاری قرار گرفته و روند افزایشی آن به میزان 1/7 درصد در سال ١٣٨٤ به اوج و عملیات بیابان زدایی در سال ١٣٩٠ به 1/48 درصد از کل بیابان ها رسید. همچنین مشاهده شد که روند افزایشی این سنجه با سنجه های حفاظت از آبخیزها، استفاده از فناوری های مطلوب، جنگلکاری، توجه دولت به بخش محیط زیست و توجه دولت به بخش کشاورزی که در بررسی های جداگانه مورد ارزیابی قرار گرفتند به ترتیب دارای همبستگی مثبت به میزان×× 0/988،×× 0/704،×× 0/964،×× 0/980و×× 0/987 نیز بود.

سلامت اگرواکوسیستم، کشاورزی پایدار، بحران آب، بوته کاری، آبخیز، سنجه