محسن توانایی - کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد و مدرس دانشگاه سما واحد فیروزآباد

خشکسالی پدیدهای اقلیمی ناشی از کاهش بارش نسبت به میانگین بلند مدت است که غالباً پدیدهای خزنده، آرام و مرموز توصیف میگردد و به دلیل خسارات اقتصادی، اثرات اجتماعی و بحران در منابع کشاورزی، طبیعی و اکوسیستمها و گسترش آفات و بیماریها بررسی آن دارای اهمیت بالایی است و پایش آن با شاخص های معتبر، یک از راه های تعدیل و اولین قدم در مدیریت این پدیده محسوب میشود. پایش خشکسالی جهت تعیین دوام، شدت و توسعه جغرافیایی عموماً براساس شاخصهای خشکسالی می باشد. در این بررسی با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش (ZSI) خشکسالی های شمال استان بوشهر در دوره آماری ۳۰ ساله (1391-1361) و با استفاده از آمار ۱۱ ایستگاه هواشناسی منطقه مورد پایش قرار گرفت. انتخاب شاخص ZSI بر اساس الگوی تحقیق ارزیابی کارایی چند نمایه خشکسالی هواشناسی در نمونه اقلیمی ایران بوده است. سپس به منظور بررسی تغییرات مکانی خشکسالی در شمال استان بوشهر با استفاده از روش میان یابی معکوس وزنی فاصله (IDW) و روش کریجینگ ساده به پهنه بندی توزیع خشکسالی در منطقه پرداخته شد به منظور تعیین مناسب ترین روش پهنه بندی نیز از دو معیار قدر مطلق میانگین خطا (MAE) و مجذور میانگین مربعات (RMSE) استفاده شد. نتایج حاصل بیانگر روند کاهشی بارش و گسترش خشکسالی در منطقه با دوره ی بازگشت 5 تا 6 ساله می باشد همچنین میزان خطای پهنه بندی در روش کریجینگ کمتر از روش میانیابی معکوس وزنی فاصله می باشد لذا با شناخت و پایش خشکسالی های منطقه و روند آن در آینده میتوان تدابیر لازم برای مقابله و مدیریت هرچه بهتر منابع آبی و طبیعی اتخاذ نمود.

بوشهر، خشکسالی، کریجینگ، ZSI ،IDW