محمد ابراهیمی فرد - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تنکابن، ایران
مهشید زندی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تنکابن، ایران

در دوران جدید فناوری زیستی با استفاده از راهکارهایی نظیر کشت سلول ها، اندام ها و بافت ها، مهندسی ژنتیک و کاربرد نشانگرهای مولکولی قادر است کارایی و بهره وری گیاهان دارویی را به عنوان منابع تجدیدپذیر جهت تولید دارو افزایش دهد. کشت سلول ، بافت ها و اندام های گیاهی امکان تکثیر سریع و انبوه بسیاری از گیاهان دارویی مهم را فراهم نموده است. گیاهان دارویی به دلیل توام بودن ماهیت طبیعی و وجود ترکیبات همولوگ دارویی در آنها، با بدن سازگاری بهتری دارند و معمولا فاقد عوارض ناخواسته داروهای شیمیایی هستند، به خصوص در موارد مصرف طولانی و در بیماری های مزمن، بسیار مناسب تر می باشند. گیاهان تکثیر شده از طریق کشته های in vitro عاری از بیماری و از لحاظ ژنتیکی و کیفی یکنواخت می باشند. استفاده از روش های بیوتکنولوژی از جمله کشت بافت که شامل باززایی در شرایط آزمایشگاهی ، باززایی از طریق جنین زایی سوماتیک، حفاظت گونه های گیاهان دارویی از طریق نگهداری در سرما، تولید متابولیت های ثانویه از گیاهان دارویی به منظور تکثیر و افزایش توان ژنتیکی آنها و همچنین شناسایی سریع تر و دقیق تر ژنوتیپ هایی که فرآورده بیشتری تولید می کنند ، می تواند بسیار مفید و از لحاظ تجاری بسیار سودآور باشد. طی سال های اخیر کشت سوسپانسیون سلولی و اندام (ساقه و ریشه مویین) جهت تولید متابولیت های ثانویه و مطالعه مسیر بیوسنتز متابولیت ها و افزایش بیان ژن و از سوی دیگر پیشرفت های که در زمینه ژنتیک گیاهی و تکنولوژی DNA نوترکیب، کمک شایانی به بهبود و تقویت تحقیقات در زمینه بیوسنتز متابولیت های ثانویه کرده است. این مقاله به بررسی کاربردهای بیوتکنولوژی برای باززایی و انتقال ژنتیکی برای افزایش تولید متابولیت های ثانویه در شرایط آزمایشگاهی در گیاهان دارویی می پردازد.

بیوتکنولوژی، گیاهان دارویی، کشت بافت، تولید دارو، متابولیت ثانویه