آزاده کشاورز - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماری شناسی گیاهی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
پریسا طاهری - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سعید طریقی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

در سال های اخیر به دلیل بروز برخی مشکلات ناشی از مصرف سموم شیمیایی گرایش زیادی به استفاده از پتانسیل بالقوه مواد بیولوژیکی در کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز ایجاد شده است. گیاهان طیف وسیعی از ترکیبات طبیعی با وزن مولکولی پایین تولید می کنند که این ترکیبات می تواند به عنوان راهکار موثر جهت کنترل بیماری های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش کارایی 3 گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis)، مرزنگوش (Origanum vulgar) و دارچین (Cinnamomum zeylanicum ) در کنترل چهار گونه مختلف قارچ Alternaria شامل (Alternaria alternata) و (A. tenuissima) و (A.brassicicola) و (A. solani) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط آزمایشگاهی و بر اساس روش اختلاط با محیط کشت PDA در شش غلظت مختلف 1000-0ppm به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدیت آمده از رشد میسلیومی قارچ پس از هفت روز در دمای 1±27 سانتی گراد نشان داد که اسانس هر سه گیاه مرزه، مرزنگوش و دارچین در غلظت 800ppm به طور کامل از رشد کلنی قارچ جلوگیری نموده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که اسانس گیاه دارچین حاوی ماده سینامالدئید و اسانس گیاهان مرزه و مرزنگوش حاوی ترکیبات فعال کارواکرول و تیمول می باشد که موجب جلوگیری از رشد قارچ می شود که میزان بازدارندگی اسانس از رشد قارچ بستگی به مقدار این ترکیبات فعال دارد. آزمایشات درون شیشه ای نشان داد که در بین اسانس هایی که برای کنترل گونه های مختلف قارچ Alternaria استفاده گردید، اسانس مرزه دارای بیشترین اثر قارچ کشی می باشد که با توجه به اثر قارچ کشی قابل توجه اسانس این گیاه و کم خطر بودن آن برای انسان و محیط زیست به نظر می رسد احتمالا می تواند برای کنترل قارچ های بیماری زای گیاهی و یا حداقل به عنوان مدلی برای ساخت قارچ کش های جدید مورد استفاده قرار گیرد.

گیاهان دارویی، اسانس، قارچ Alternaria، کنترل غیر شیمیایی، اثر مهارکنندگی