سمین حسین خانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیولوژی گیاهی دانشگاه اراک
مجید مهدیه نجف آبادی - دکتری تخصصی ؛ استادیار دانشگاه اراک
میترا نوری - دکتری تخصصی دانشیار دانشگاه اراک
مهران میرداووی هزاوه ی اخوان - دانشجوی کارشناسی کشاورزی دانشگاه پیام نور

با توجه به کاربرد دارویی گسترده ریشه گیاه Rumex crispus و این که هورمون های گیاهی بر تنظیم رشد بخش های مختلف گیاهان مثل ریشه اثر می گذارند ، هدف این تحقیق بررسی اثر چند ترکیب هورمونی بر تشکیل ریشه های نابجا از نظر تعداد ریشه و درصد ریشه زایی و طول ریشه در این گیاه در شرایط in vitro می باشد. در این آزمایش ریشه های نابجا از طریق کشت تکه های برگ (جدا شده از گیاهچه های رشد یافته در شیشه) در محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (MS) با ترکیب های هورمونی مختلف به وجود آمدند (به غیر از محیط کنترل و محیط دارای 0/1 میکرومولار کینتین). این ترکیب های هورمونی نتیجه استفاده از دو هورمون استیک اسید (NAA) به میزان 0، 2/5، 5 میکرومولار و کینتین (KIN) با غلظت 0، 0/1، 0/5 میکرومولار هم به صورت جداگانه و هم در ترکیب با هم می باشد. داده های به دست آمده با نرم افزار SPSS و آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) و دانکن آنالیز شدند. بیشترین تعداد ریشه (10) و بیشترین درصد ریشه زایی (77%) در برگ های محیط کشت دارای 5 میکرومولار نفتالین استیک اسید (NAA) دیده شد. بیشترین طول ریشه (1/5 سانتی متر) در محیط حاوی 0/5 میکرومولار کینتین به دست آمد. جالب توجه است که برگ های این محیط نیط ریشه می دهند ولی چ.ن درصد ریشه زایی و تعداد ریشه در آن خیلی کم است برای ریشه زایی مناسب نمی باشد. با توجه به هر سه پارامتر اندازه گیری شده محیط کشت دارای 5 میکرومولار نفتالین استیک اسید (NAA) مناسب ترین محیط برای ریشه زایی است. بر اساس نتایج در کل ترکیب کینتین با نفتالین استیک اسید برای ریشه زایی (به ویژه از نظر تعداد ریشه) در این گیاه مناسب نیست.

ترکیب هورمونی، ریشه نابجا، In vitro، Rumex crispus ، نفتالین استیک اسید ، کینتین