تعیین برخی ترکیبات اسانس گیاه دارویی پونه Mentha longifolia L در دو منطقه استان گلستان

گیاه دارویی پونه Mentha longifolia L متعلق به تیره نعناع ، چند ساله ، معطر ، به ارتفاع 35 تا 70 سانتیمرت ، با ساقه چهار گوش می باشد و از گونه های سازگار به محیط های اکولوژیکی مختلف است. در این تحقیق به منظور ارزیابی کمیت و کیفیت اسانس، سرشاخه های گلدار گیاه در مرداد ماه 1390 از رویشگاه های شاهکوه (2300 متر-استان سمنان) و افراتخته (1540 متر-استان گلستان) جمع آوری ، خشک و به روش تقطیر با بخار آب اسانس گیری شد. برای شناسایی ترکیب های موجود در اسانس و آنالیز مواد موثره از دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج نشان داد بازده اسانس بر حسب وزن خشک به ترتیب برای شاهکوه و افراتخته 2/4 و 1/4 درصد می باشد. مهمترین اسانس سرشاخه ها 8، 1-سینئول ، پیپریتون اکسید، کاروون، بتا-کاریو فیلن بودند که مقدار آن ها به ترتیب در شاهکوه (3/797-1/668-0/642-2/533 درصد) و در افراتخته (6/056-11/321-8/130-4/348 درصد) اندازه گیری شدند. میزان این ترکیبات در رویشگاه افراتخته بیشتر از شاهکوه تعیین شد. با توجه به کیفیت و کمیت مواد موثره مونو ترپنی اسانس (منتون، منتول، پولگون و سینئول) نتایج این تحقیق در مستند سازی علمی استفاده سنتی از این گیاه مخصوصا به عنوان آنتی پاتوژن ، ضد عفونی کننده ، آنتی اسپاسم و مسکن درد قابل بحث بوده و لازم است در تحقیقات بعدی نسبت به بررسی عملکردهای دارویی اسانس و عصاره این گیاه در مدل های onvivo و invitro اقدام نمود.

Keywords:

پونه , اسانس , کروماتوگرافی , ترکیبات اسانس , استان گلستان