اسماء مقبلی مهنی دررودی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک دانشگاه زابل
معصومه دلبری - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک دانشگاه زابل
نادر کوهی - عضو هیئت علمی بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان

گل محمدی از نظر اقتصادی یکی از مهمترین گیاهان دارویی و معطر ایران است. در شرایط کنونی بحران آب، استفاده بهینه از منابع آب خصویا در بخش پرمصرف کشاورزی امری ضروری است. در اثر کم آبیاری آب نسبت به آبیاری کامل می تواند صرفه جویی شود و البته در مقابل مقداری کاهش عملکرد نیز اتفاق می افتد. کاهش نسبی عملکرد در تیمارهای کم آبیاری می تواند از طریق صرفه جویی در مصرف آب جبران گردد و حداکثر بهره وری آب را به همراه داشته باشد به منظور بررسی بازده اسانس و عملکرد اسانس گل محمدی ، آزمایشی به صورت آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی و درسه سطح تامین آب (100ف 70 و 40 درصد مقدار تبخیر -تعرق پتانسیل) انجام شد. این آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان در ایستگاه تحقیقاتی جوپار در سال های 1391 و 1392 اجرا گردید. نتایج نشان داد که بازده اسانس و عملکرد اسانس در دو نوع سامانه آبیاری تفاوت معنی داری نداشتند اما با توجه به اینکه کارگذاری نوارهای آبیاری در سامانه آبیاری قطره ای سطحی راحت تر است و هزینه حفاری و کارگذاری نوار در عمق خاک حذف می شود سامانه آبیاری قطره ای سطحی پیشنهاد می گردد. تیمار 70 درصد تبخیر- تعرق پتانسیل بالاترین بازده اسانس را داشت. بالاترین میزان عملکرد اسانس با مقدار 43/61 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 100 درصد تبخیر-تعرق پتانسیل بود. نهایتا تیمار 70 درصد تبخیر-تعرق پتانسیل به عنوان بهترین تیمار معرفی می شود زیرا با کاهش 30 درصدی آب آبیاری تنها 10/3 درصد کاهش عملکرد اسانس حاصل شد علاوه بر این ارزشمند ترین فراورده گل محمدی اسانس آن می باشد و در این تیمار بازده اسانس بیشتری حاصل شد. چنانچه زمین عامل محدود کننده تولید نباشد و تنها آب عامل محدود کننده باشد آنگاه می توان با آب صرفه جویی شده از طریق اعمال کم آبیاری سطح بیشتری را زیر کشت برد و عملکرد و در نهایت درآمد را افزایش داد.

آبیاری قطره ای، بازده اسانس، عملکرد اسانس، تنش خشکی، گل محمدی