مختار کرمی - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری
سیما پورهاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری
محسن عباس نیا - دانشجوی دکتری اقلیمشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

حدود 90 درصد از بلایای طبیعی که در جهان رخ می دهند، در ارتباط با عوامل اقلیمی است و در میان آنها تغییرات و نوسانات اقلیمی از جمله کاهش بارندگی و افزایش دمای کره زمین اثرات نامطلوب زیادی بر کشاورزی مناطق خشک جهان، خصوصأ ایران داشته است. در این تحقیق توزیع مکانی بارندگی های سالانه و فصلی منطقه شمال شرق ایران با استفاده از داده های 60 ایستگاه بارانسنجی با پراکندگی مناسب در یک دوره 30 ساله مورد بررسی قرار گرفت. توزیع بارندگی درون سالی با استفاده از نمایه تمرکز بارندگیمحاسبه شد. در مرحله بعدی نقشه توزیع مکانی پارامترهای بارندگی با استفاده از روش درون یابی وزنی عکس فاصله در محیط GIS تهیه و تفاوت های موجود تفسیر شد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که در شمال شرق ایران فصل زمستان با دریافت 48 % بارندگی سالانه پربارانترین فصل و دارای بییشینه تمرکز بارندگی فصلی است. کاهش بارندگی از زمستان به تابستان بسیار شدید است. منطقه شمال شرق ایران تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و ال نینو و به تبع آن کاهش روند بارندگی و افزایش دما همراه بوده است. اینتحقیق نشان می دهد که میزان بارندگی در منطقه مورد مطالعه از جنوب به شمال افزایش می یابد بطوریکه در ایستگاه خور بیرجند متوسط بارندگی سالانه 104 میلیمتر و در ایستگاه درکش واقع در ارتفاعات شمال منطقه، متوسط بارش سالانه 449 میلیمتر است. نمایه تمرکز بارندگی نشان میدهد که در اغلب ایستگاه های منطقه مورد مطالعه بیشترین تمرکز بارندگی در فصل سرد سال بوده است که این روند تأثیرت زیان باری برکشاورزی منطقه مورد مطالعه خواهد داشت.

تغییرات اقلیمی، بارندگی، توزیع مکانی، نمایه تمرکز بارندگی، شمال شرق ایران