فریبا اسفندیاری درآباد - استادیار دانشگاه محقق اردبیلی
ابراهیم بهشتی جاوید - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی
محمدحسین فتحی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی

از مهمترین انواع فرسایش آبی فرسایش خندقی است که حالت تکامل یافته فرسایش شیاری و فرسایش پاشمانی میباشد. فرسایش خندقی با ایجاد حجم وسیعی از فرسایش و افزایش میزان رسوب در حوضه ها، تهدیدی جدی برای سدها و تخریب منابع خاک در زمینهای کشاورزی است. در این پژوهش قابلیت فرسایش خندقی برای بخش بالادست سدگلستان(حوضه قرناوه چای) با استفاده از مدل منطق فازی انجام شدهاست. برای اجرای مدل از پارامترهای مختلفی همچون شیبزمین، خاکشناسی، سنگ شناسی، شدت فرسایش، کاربری زمین، ارتفاع، جهت شیب، فاصله از شبکه زهکشی، شبکه ارتباطی و بارش استفاده شده است. برای پهنهبندی قابلیت فرسایش خندقی از توانهای مختلف عملگرگامای فازی استفاده شد. همچنین با استفاده از تصاویر ماهوارهای و گوگل ارث مناطقی که فرسایش خندقی در آنها صورت گرفته است استخراج شدند تا در اعتبارسنجی مدل مورد استفاده قرار گیرند. مقایسه نتایج بدست آمده از مدل با فرسایش خندقی صورت گرفته در حوضه نشان میدهد که عملگر گامای 0/8 بیشترین قابلیت را برای پهنه بندی داراست. توان های 0/7 و 0/9 گامای فازی به ترتیب در رده های بعدی قرار میگ یرند. طبق نتایج بدست آمده زمینه ای با شیب 30-5 درصد، جهت شیب جنوبی، کاربری مرتع فقیر و کشاورزی دیم، خاکهای لسی عمیق و نیز مخروط افکنه های قدیمی بیشترین تاثیر را در فرسایش خندقی منطقه دارند و پهنه هایی با قابلیت زیاد فرسایش را مشخص می-کنند. طبق نقشه نهایی در کل 38 درصد منطقه را زمینهایی با حساسیت زیاد و خیلی زیاد برای فرسایش خندقی شامل می شوند.

فرسایش خندقی، منطق فازی، سد گلستان، قرناوه، عملگر گاما