بررسی عوامل هیدروژئومورفولوژی موثر بر سیلاب در حوضه های آبخیز

سیلاب را می توان یکی از پیچیده ترین رخدادهای امروزی به حساب آورد که بیش از هر بلای طبیعی دیگر جان و مال انسانی را به مخاطره می اندازد. شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک حاکم بر بخش وسیعی از کشور ما سبب شده است، علی رغم تحمیل خسارات سنگین ناشی از بروز خشکسالی به اراضی کشاورزی و عرصه منابع طبیعی، همه ساله شاهد بروز سیلاب های مخرب با دامنه وسیع باشیم. استفاده از مطالعات ژئومورفولوژی، با توجه به پیشرفت های اخیر در هیدرولوژی دیرینه سیلاب، به عنوان مکملی براینگرش های هیدرولوژیکی متداول مورد نیاز است. یکی از مشکلات اساسی در زمینه پیش بینی سیلاب نبود داده های هیدرولوژی و اقلیمی در اغلب حوضه های آبخیز کشور است. وجود ارتباط بین پارامترهای ژئومورفولوژی و هیدرولوژی این امکان را فراهم می کند تا در حوضه هایی که از نظر ژئومور فولوژی تشابه وجود دارد، با ایجاد روابط بین این دو، اقدام به پیش بینی سیلاب در حوضه های دارای آمار و تعمیم آن به حوضه های مشابه فاقد آمار نمود. به منظور برنامه ریزی جهت بهره برداری بهینه و کنترل پدیده سیل که ازجمله مسائل دنیا و از جمله کشور ما می باشد، مطالعات و تحقیقات زیادی نیاز است. در این مقاله به بررسی عوامل موثر بر وقوع سیلاب پرداخته شده است و هر کدام به تفکیک شرح داده شده است. با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و روش تحلیلی- توصیفی ویژگی ها و عوامل موجود در حوضه های آبخیز به تفکیک مورد ارزیابی قرار گرفت. پارامترهای اصلی مانند فیزیوگرافی، شیب، پوشش گیاهی و ... مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است. این عوامل به دو دسته تقسیم می شوند: یک دسته از این عوامل مربوط به ویژگیهای هیدروژئومورفولوژی حوضه ها از لحاظ خصوصیات طبیعی و فیزیوگرافی حوضه ها می باشد و دسته دیگر این عوامل مربوط به تغییرات ژئومورفولوژیکی ناشی از عدم اعمال مدیریت صحیح حوضه هاست.

Keywords:

آبخیزداری , برنامه ریزی , کنترل و پیشگیری , مدیریت محیط , مخاطرات محیطی