سمیه عمادالدین - استادیار گروه جغرافیای دانشگاه گلستان

سطح آب دریای خزر طی دوره های متفاوت تغییرات زیادی را تجربه کرده است و این تغییرات به شکل محسوسی سواحل شرقی دریای خزر را تحت تاثیر قرار داده است. به طوری که در سال 1930 به 29 - متر رسید که به پایین ترین سطح خود در 400 سال اخیر رسید. از سال 1977 تا سال 2000 دوباره سطح تراز آن افزایش یافته و به 26/5- متر رسید. مرفولوژی ساحلی در پاسخ به این تغییرات بسیار متفاوت بوده است و بی شک مناطق ساحل کم شیب حساسیت بیشتری را نشان می دهد. یکی از حساس ترین مناطق ساحلی ایران، شرق دریای خزر است که این امر ناشی از موقعیت خاص توپوگرافی به ویژه شیب پهنه ساحلی و موقعیت ژئومورفولوژی می باشد. همچنین فعالیت های انسانی هم در طول زمان با توسعه کاربری های مختلف در حریم مناطق ساحلی در تغییر شکل و آسیب پذیری سواحل خزر موثر بوده است. تعیین رفتار خطوط ساحلی در مقابل تغییرات سریع آب دریای خزر در طول سال های اخیر و عکس العمل ساحل نسبت به آسیب دیدگی های حاصل از فعالیت های انسانی از اهداف اصلی این تحقیق است. در این راستا از اسناد تاریخی، عکس هوایی سال 1970، تصاویر ماهواره ای لندست، سنجنده های MSS, ETM, TM و همچنین از عملیات میدانی استفاده شده است نتایج پژوهش نشان می دهد سواحل بخش شرقی دریای خزر دچار تغییرات زیادی گردیده است. محدوده مورد مطالعه جزء مناطق تراکمی محسوب می شود و رسوبات زیادی را دریافت می کند لذا جهت برنامه ریزی های کلان در منطقه به این فرایند مهم بایستی توجه گردد.

نوسانات آب دریای خزر، شواهد ژئومورفولوژیک، فعالیت های انسانی ، گرگانرود