معصومه علی دادی - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه خوارزمی

مخاطرات طبیعی، به دسته ای از پدیده های جوی اطلاق می شود که اثرات زیان باری را در محیط زیست انسانی به جا می گذارند. توفان، یکی از این مخرب ترین و زیان بارترین این مخاطرات است که طیف گسترده ای از تأثیرات اقلیمی و محیطی را با خود به همراه دارد. هدف از انجام این مطالعه، ارائه بینش اولیه ای در مورد انواع توفان و نحوه عملکرد آن ها می باشد. نتایج حاصل از شبیه سازی های اقلیمی مرتبط با تغییر اقلیم جهانی نشان می دهد که جو و اقیانوس گرمتر، سبب افزایش اندازه حرکت تبادل انرژی جو –اقیانوس خواهد شد و بنابراین چرخه های حاره ای، توفان های تندری، تورنادوها، توفان های تگرگ و ... افزایش خواهد یافت. بنابراین ضرورت انجام مطالعاتی جهت به دست آوردن شناخت و درک صحیحی از انواع توفان، ساختار تشکیل ، شدت فعالیت وگستره عملکرد و نیز پیامد های ناشی از این پدیده ها احساس می شود که بر مبنای این شناخت، بتوان در راستای مقابله و یا لااقل کاهش خسارات جبران ناپذیری که به دنبال رخداد این پدیده ها بر جوامع و فعالیت های انسانی تحمیل می شود، اقدامات لازم را انجام داد .نتایج حاصل از این مطالعه، نشان دهنده این است که گرچه برخی از انواع توفان، مانند سیکلون های حاره ای فقط بر روی آب های گرم رشد می کنند و همچنین، توفان های گرد و خاک در مناطق خشک و نیمه خشک جهان رخ می دهد ، با این وجود نمی توان توفان را مختص منطقه جغرافیایی خاصی دانست و با توجه به ماهیت آن، در همه مناطق کره زمین امکان رخداد آن وجود دارد. به طور کلی توفان ها را بر اساس منشأ شکل گیری آن ها، به توفان های حاره ای و برون حاره ای طبقه بندی می کنند. برخی از آن ها مانندتوفان های تندری به وسیله اغتشاش و عدم تعادل جوی به وجود می آیند و مناطق نسبتاً کوچکی را تحت تأثیر قرار می دهند ولی شکل گیری آن ها، مقدمه تشکیل مخاطرات دیگری می شود به طوری که توفان های تگرگ و در اغلب موارد، تورنادوها از این پدیده به وجود می آیند. گروهی دیگر از این مخاطره طبیعی، که با عنوان سیکلون های جنب حاره شناخته شده اند، گستره جغرافیایی وسیعی از استوا تا حدود عرض 50 درجه شمالی را در بر می گیرند که هم ویژگی های سیکلون های حاره ای و هم سیکلون های عرض هایمیانه را به خود اختصاص داده اند. بسیاری از اوقات، توفان های جنب حاره ای و برون حاره ای، به سیکلون های حاره ای واقعی تبدیل می شوند.

توفان، مخاطره طبیعی، ساختار و ماهیت توفان، اثرات محیطی، مناطق حاره و برون حاره