مجتبی رفیعیان - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
هادی رضایی راد - دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
الهام السادات خاتمی - کارشناس معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رباط کریم

به واسطه فعالی تهای شهری و تغییر در سیمای طبیعی محیط، تفاوت هایی از نظر درجه حرارت بین مناطق مختلف شهر بوجود می آید، که به جزیره گرمایی شهری (UHI) معروف است. در این میان افزایش جمعیت شهرنشین و تغییر در ارتفاع ساختمان های شهری، به ویژه در کلان شهرها، منجر به تغییرات وسیعی در مشخصات فیزیکی سطح زمین، انرژی گرمایی آزاد شده، آلودگی هوا، تغییرات دما و سایر پارامترهای هواشناختی می شود و جزیره گرمایی شهری را ایجاد می کند. میزان دسترسی به آسمان یکی از اصلی ترین عوامل در میزان آلودگی هوا، تغییرات دما، شکل گیری جزیره گرمایی و سایر پارامترهای زیست محیطی است. طرح تفصیلی شهر تهران با اعمال سیاست های تراکم ساختمانی باعث تغییر در ارتفاع ساختمانها در نتیجه تغییر در میزان شاخص دسترسی به آسمان می گردد. دسترسی به آسمان یکی از علل اصلی تشکیل جزیره گرمایی است، بدین منظور در نرم افزار Envi-met محوری به نام Sky View Factor طراحی شده که برای شبیه سازی و اندازه گیری آن از بسیاری از ویژگی های از قبیل توپوگرافی، سرعت باد، مورفولوژی شهری و ... استفاده می کند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و سنجش اثرات ناشی از برجسازی های مصوب در طرح تفصیلی تهران با تاکید خاص برمنطقه هشت بر شکل گیری جزیره گرمایی با استفاده از تغییرات شاخص میزان دسترسی به آسمان می باشد. بدین منظور داده های لازم برای محدوده میدان هفت حوض با کمک SVT جمع آوری، شبیه سازی و موردتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله نشانگر این است که میزان این شاخص برای سناریوی وضع موجود بین 0,19 تا 0,77 است اما در سناریوی پیشنهادی طرح تفصیلی به بازه ی بین 0,08 تا 0,69 کاهش پیدا می کند. این کاهش شدت پدیده ی جزیره گرمایی و آلودگی هوا را در محدوده را افزایش می دهد.اتخاذ سیاست های ترمیمی به واسطه ی اجرای سیاست های شهرسازی از جمله اقدامات زیست محیطی ضروری مورد نیاز در طرح های توسعه شهری است که این مقاله تلاش خواهد کرد الزامات آن را بیان نماید.

جزیره گرمایی شهری (UHI)، برجسازی شهری، دسترسی به آسمان (SVF)، پارامترهای هواشناختی، محله ی نارمک