زهره عزیززاده - کارشناسی ارشد مرتعداری دانشگاه گنبد کاووس
محمدرضا شهرکی - کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان
احمد عابدی سروستانی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

منابع طبیعی یکی از ثروتهای بسیار با اهمیت برای نسلهای کنونی و آینده است که نقش بسیاری در تعادل بوم شناختی، درآمدزایی و توسعه روستایی دارد. امروزه به دلایل مختلف از جمله استفادهی بیرویه و بیبرنامه از عرصههای طبیعی، سرعت تخریب و بهرهبرداریبسیار بیشتر از روند تجدید و بازسازی است و همین مسئله باعث نابودی سطوح گستردهای از منابع و شکنندگی عرصههای وسیعترشده است. شناخت و آگاهی از دلایل تخریب رو به رشد منابع طبیعی کشور و تدوین راهبردهای حفاظت و بهرهبرداری پایدار منابع ازاهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین یکی از مهمترین چالشهای بهرهبرداری پایدار و استفاده اصولی از مراتع، مسائل اجتماعی است.تحقیق حاضر نیز با هدف بررسی عوامل اجتماعی تأثیرگذار در مدیریت پایدار عرصههای مرتعی، به تحلیل و کنکاش در این زمینه پرداخته است. با توجه به موارد ارائه شده، از چالشها و مشکلات اجتماعی بهرهبرداران در جهت بهرهبرداری و مدیریت پایدار مراتع میتوان به مواردی از جمله فقر اجتماعی اقتصادی، عدم تعادل دام و مرتع، روشهای نادرست دامداری، عدم مشارکت بهرهبرداران درطرحها و فعالیت مرتع، مشخص نبودن مالکیت مرتع و استفاده نکردن صحیح از دانش بومی در مدیریت مراتع، اشاره کرد. بنابراین،تدوین سیاست جامع که در برگیرنده کلیه فعالیتهای مناسب در عرصههای وسیع مرتعی باشند، از اهمیت خاصی برخوردارند، بهطوری که نه تنها تخصصهای مختلف را به جهت برنامهریزی میطلبد، بلکه به جهت اجراء به نیروی انسانی و منابع مالی فراوانی نیز نیاز دارند، به بیان دیگر، مسایل دام، مرتع و دامدار بهرهبردار از مرتع باید یکجا و در یک چارچوب و با همکاری و تشریک مساعی کلیه احاد اجتماعی و اقتصادی کشور و با وفاق ملی در همه ابعاد حل شود.

مراتع، بهرهبردارای پایدار، مسائل اجتماعی