کریم مهرورزمغانلو - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی
محمدرضا جوادی - استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
اسد درگاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

در برنامهها و فعالیعتهای آبخیزداری و حفاظت خاک، عملیات گوناگونی از قبیل عملیات بیولوژیکی ومکانیکی اجرا می گردد. از جمله عملیات مکانیکی میتوان به احداث بندهایکوتاه و یا سدهای تاخیری اشارهکرد. سازههای آبخیزداری از جمله پروژههای پرهزینهای میباشند که با اهداف کاهش فرسایش و رسوب، کاهش سیل خیزی و سیل گیری در حوزه های آبخیز احداث میگردند. ارزیابی کمی پروژههای آبخیزداریبه منظور تجزیه و تحلیل اثرات آن ها و تصمیمگیری صحیح در اجرای بهینه این گونه طرح ها، ضروری میباشد. از آنجا که ایجاد هرگونه سازه در بستر مسیلها میتواند در تغییر رفتار سیل موثر باشد. این تحقیقبا هدف بررسی و ارزیابی تاثیر سدهای اصلاحی اجرا شده پس از گذشت حدود 5 سال از انجام عملیات آبخیزداریبر دبیپیک سیلاب و سیلخیزی در حوزه آبخیز آبشاحمد صورت گرفته است. بدین منظورازروش Scs برای برآورد دبیهای پیک سیلابی با دوره برگشت مختلف در زیر حوزههای آبخیز آبشاحمد قبل و بعد از اقدامات استفاده گردید. جهت تعیین تاثیر سازههای اصلاحی، پارامترهای لازم برای محاسبهدبی براوردی از جمله شیب طولی آبراهه و زمان تمرکز بعد از عملیات اجرایی محاسبه شد. شاخص دبی اوج سیلاب برای ارزیابی تعیین و با اعمال تغییرات ایجاد شده در پارامترها مقادیر آن برای دو وضعیت قبل و بعداز اقدامات آبخیزداری ازروش Scs سیلاب برآورد و مقایسه گردید. بر اساس نتایج تاثیر سازهها بر کاهش دبی اوج به طورمتوسط حدود 6 الی 01 درصد در کلیه زیر حوزهها در دوره بازگشتهای مختلف بوده است

دبی پیک، عملیات آبخیزداری، ارزیابی، سدهای اصلاحی، آبخیز آبشاحمد