محمود ناظری - استادیار مرکز کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
رضا اقنوم - استادیار مرکز کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
علی اکبر مویدی - استادیار مرکز کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

به منظور مطالعه تاثیر تنش خشکی پس از مرحله ظهور بساک بر عملکرد و اجزای عملکرد لاینهای امید بخش گندم نان از یک طرح کرت های خرد شده (Split plot) در متن پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی طرق مشهد در طی دو سال زراعی 89-1378، استفاده شد. فاکتور محدودیت رطوبتی (L) درسه سطح شامل: L1 - آبیاری کامل (100% آب مصرفی گیاه براساس نیاز گیاه در مراحل مختلف رشد و نمو گندم) L2 - اعمال تنش محدودیت رطوبتی از مرحله شیری دانه تا انتهای رشد و نمو گندم L3 - اعمال تنش محدودیت رطوبتی از مرحله ظهور بساک تا انتهای رشد و نمو گندم ، در کرت های اصلی و تعداد 10 لاین امیدبخش گندم حاصل از آزمایشات سازگاری (الیت) در شرایط خشکی (فاکتور V) شامل (Toos) ءV1:، - C-81) و V2: 10،ء (pishgam)ء V3: ء (C-84-4)ءV4:،ء (C-84-8)ء V5:،ء (C-D-85-15)ء V6:،ء (C-D-85-9)ء V7:،ء (C-D-84-5502)ء V8:ء (C-D-85-5502)ء V9:،ء (C-85-6)ء V10: در کرت های فرعی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد تنش محدودیت رطوبتی از مرحله شیری دانه تا انتهای رشد و نمو گندم (L2) و ازمرحله ظهور بساک تا انتهای رشد و نمو (L3) باعث شد عملکرد دانه ( به ترتیب 18/6 و 45/3 درصد) نسبت به شرایط بهینه رطوبتی کاهش پیدا کند. این کاهش به دلیل کاهش وزن هزار دانه و تا حدودی کاهش تعداد دانه در سنبله بود. مقایسه ژنوتیپ های گندم از نظر عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ های V5 و V4 بالاترین عملکرد دانه به ترتیب، 7593 و 7170 کیلوگرم در هکتار را در متوسط شرایط محدودیت رطوبتی داشتند که به دلیل دارا بودن اجزای عملکرد بهینه در متوسط شرایط محدودیت رطوبتی شامل، تعداد سنبله در متر مربع (765 و 806 سنبله) وزن هزار دانه (38/33 و 37/87 گرم) تعداد دانه در سنبله (36/22 و 36/02 دانه در سنبله) و وزن دانه در سنبله (1/23 و 1/17 گرم) به ترتیب در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها بود.

تنش خشکی، مراحل نمو، وزن هزار دانه، سنبله بارور در واحد سطح