ماندانا محسنی - دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران
سید محمد مهدی مرتضویان - استادیاران و مربی پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران
حسینعلی رامشینی - استادیاران و مربی پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران
اعظم برزویی - عضو هیات علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی هستهای کرج

به منظور مطالعه و گزینش ژنوتیپهای گندم متحمل به تنش خشکی آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط نرمال و تنش خشکی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان- دانشگاه تهران بر روی 82 ژنوتیپ گندم نان انجام شد. اعمال تنش خشکی پس از ظهور سنبله بر اساس تعیین نقطه پژمردگی گیاه به صورت کمآبیاری صورت گرفت. براساس عملکرد در شرایط تنش (YS) و بدون تنش (YP) شاخصهای کمی مقاومت به خشکی محاسبه شدند. اختلاف بسیار معنی داری بین کلیه شاخصها و عملکردهای بدون تنش و تنش وجود داشت که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای مقاومت به خشکی و دورگ گیری برای مطالعات ژنتیکی و اصلاحی بعدی می باشد. بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی مشخص شد که بیشاز 90 درصد تغییرات توسط دو مولفه اول قابل تفسیر است. نتایج تجزیه همبستگی، مولفه های اصلی و ترسیم بایپلات شاخصها نشان داد که از بین شاخصهای محاسبه شده ، HARM ،STI ،GMP ،MP بهترین شاخصها برای انتخاب ژنوتیپهای با پتانسیل و پایداری عملکرد بالا در شرایط تنش میباشند. بر این اساس ژنوتیپهای مغان 1، سیستان، روشن، طوس و سرداری متحملترین و ژنوتیپهای شاهپسند، نوید، امید، رصد، S-83-3 و زاگرس به عنوان حساسترین ژنوتیپها به تنش خشکی آخر فصل شناسایی شدند.

بای پلات، تنش خشکی، گندم، مولفه های اصلی