اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و برخی خصوصیات فنولوژیک ارقام و ژنوتیپهای گندم نان

به منظور واکنش ارقام و ژنوتیپهای گندم با تیپ رشد و درجه ورنالیزاسیون متفاوت به تاریخ کاشت، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جلگه رخ تربت حیدریه طی سالهای زراعی 87-1384 اجراء شد. کرتهای اصلی به سه تاریخ کاشت ( 20 مهر، 10 آبان و 30 آبان) و کرتهای فرعی به 15 رقم و ژنوتیپ گندم اختصاص یافت. نتایج تجزیه مرکب سه سال نشان داد که اثر سال، تاریخ کاشت، رقم و اثرات متقابل سال در تاریخ کاشت، سال در رقم، تاریخ کاشت در رقم و سال در تاریخ کاشت در رقم بر تحمل سرما، روز تا سبز شدن، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنیدار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت اول ( 7118 کیلوگرم در هکتار) و سوم ( 4122 کیلوگرم در هکتار) بود. عملکرد دانه بالاتر در تاریخ کاشت اول را میتوان عمدتاً به تعداد سنبله در متر مربع بیشتر (ناشی از سبز و استقرار بهتر گیاه و پنجه زنی بیشتر) و تا حدودی تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه بالاتر نسبت داد. در بین ارقام و ژنوتیپهای مورد بررسی، بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به رقم سایسون ( 6797 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ M-81-13 (4291 کیلوگرم در هکتار) بود. عملکرد دانه بالاتر در رقم سایسون عمدتاً مربوط به تعداد سنبله در متر مربع بیشتر و سازگاری بهتر این رقم به تاریخهای کاشت دیرتر بود. بالاترین عملکرد دانه ( 8269 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار تاریخ کاشت اول و رقم سایسون و کمترین عملکرد دانه ( 3637 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تاریخ کاشت سوم و ژنوتیپ M-81-13 بود. عملکرد دانه پایین تیمار تاریخ کاشت سوم و ژنوتیپ M-81-13 عمدتاٌ ناشی از سبز نامطلوب محصول، حساسیت به سرما و تعداد سنبله در متر مربع کمتر بود.

Keywords:

تاریخ کاشت , عملکرد دانه , گندم , مراحل فنولوژیک