وحید میرزاپور - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا
علی اکبر ایمانی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
رضا تقی زاده - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا

به منظور بررسی تأثیر استفاده از باکتری نیتراژن بر تولید پنج لاین امیدبخش گندم دیم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار و 20 تیمار در سال زراعی 91-1390 در اردبیل اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل پنج ژنوتیپ( C-86-7 ،C-86-4 ،C-86-3 ،C-86-2 و C-86-9) و چهار سطوح تلقیح بذر با باکتری محرک رشد نیتراژن شامل N0 شاهد (بدون بذر مالی با نیتراژن و بدون مصرف کود نیتروژن)، N1 (بذرمالی طبق توصیه کارخانه) ، N2 (بذر مالی دو برابر توصیه کارخانه) و N3 (تیمار بذر مالی دو برابر توصیه کارخانه + 50 درصد کود اوره مصرفی زارع بهصورت سرک در بهار) بودند. صفات موردمطالعه شامل ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، وزن هزار دانه، نیتروژن دانه، پروتئین دانه و عملکرد دانه بود. نتایج تجزیه واریانس صفات موردمطالعه نشان داد که اثر اصلی ارقام و سطوح مختلف به کارگیری باکتری محرک رشد نیتراژن بر اغلب صفات موردمطالعه معنیدار بود. اثر متقابل به کارگیری ارقام و سطوح بذر مالی با باکتری محرک رشد نشان داد که عملکرد دانه به صورت معنیدار تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی بود. به طوریکه هر یک از ارقام با اعمال تیمار شاهد (N0) دارای پائین ترین سطح آماری و با اعمال بذر مالی با باکتری محرک رشد نیتراژن بعلاوه کود سرک در بالاترین سطح آماری قرار داشت و اختلاف عملکرد دانه آنها بیش از 500 کیلوگرم در هکتار بود. بررسی نتایج نشان داد که ژنوتیپهای امیدبخش C-86-2 و C-86-4 با تیمار تلفیقی (N3) ازنظر عملکرد دانه در سطح بالاتر آماری قرار داشت.

باکتری نیتراژن، گندم دیم، عملکرد دانه