روح اله عبدالشاهی - استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسینعلی رامشینی - استادیار دانشگاه تهران
مهدی یزدی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان
مریم نظری - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان

برای برسی تحمل به تنشهای محیطی مانند شوری، خشکی، سرما و گرما شاخصهای متعددی ارائه شده است. شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین محصولدهی (MP)، تحمل (Tol)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی محصولدهی (GMP)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شیب خط رگرسیون (β) و شاخص پاسخ به خشکی (DRI) به طور گسترده در مطالعه تحمل به تنشهای محیطی استفاده شده است. مشکل استفاده از این شاخصها این است که رتبه بندی ژنوتیپها تحت تاثیر شاخص تحمل قرار میگیرد و این شاخصها رتبه بندیهای متفاوتی را ارائه مینمایند. برای رفع این مشکل از روشهای چند متغیره مانند تجزیه به مولفه های اصلی و یا تجزیه فاکتور استفاده میشود. روشهای چندمتغیره پیچیده هستند و گاهی در تفسیر نتایج اشتباه صورت میگیرد. لذا در این مطالعه یک فرمول جدید برای محاسبه نمره تحمل به تنش (STS) برای جایگزینی با روشهای چند متغیره توسعه داده شد (معادله 9). برای بررسی درستی این معادله، 40 ژنوتیپ گندم در دو شرایط تنش خشکی و نرمال در قالب دو طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار کشت شد و آزمایش دو سال تکرار گردید. نتایج این معادله مشابه نتایج تجزیه فاکتور در دو سال بود. کاربرد نمره تحمل به تنش (STS) بسیار ساده تر از تجزیه فاکتور است و به عنوان ابزاری برای غربال ژنوتیپها از لحاظ تحمل به تنشهای محیطی پیشنهاد میشود.

تنشهای محیطی، شاخصهای تحمل، نمره تحمل به تنش