محمدرضا پورجعفر - استاد دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
محمدجواد مهدوی نژاد - استادیار دانشکده هنر ومعماری، دانشگاه تربیت مدرس
حسین فلاح - پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس

در جهان اسلام، هنر در ظرف دین و با عنایت به بینش کمال جویی و تعالی انسان به آفرینش اثر منتهی میشود، از این رو تلاشی در جهت عینی نمودن تمثیل ماهوی و تجسد آنها در کالبد شکل مبتنی بر فرمهای معنادار است که معنا را ازاین مکاشفه دینی وام میگیرد. این تحقیق کوششی در بازشناسی مبانی طراحی مسجد در معماری معاصر ایران است. با هدف شناخت مفاهیم کالبدی- محتوایی معماری اسلامی در طراحی مسجد، خاستگاه معنای عناصر کالبدی آن موردبررسی قرار گرفت و با تعمیق یافته های پژوهش در آراء و آثار عبدالحمید نقرهکار به مبانی طراحی معماری مسجد متناسب با دوران معاصر پرداخته شد. مقاله حاضر با راهبرد تحقیق کیفی و روش تحقیق تحلیلی انجام شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد مسجد النبی(ص)، هویت محیطی معماری ایران و نیایشگاه های پیشین، الگویفضایی مورد رجوع معماران ایرانی در طراحی مساجد گذشته بوده است. تحولات پس از شیوههای معماری ایرانی تا دوران معاصر باعث شد آثاری با سبکهای گوناگون ساخته شود که نسبت به الگوهای معماری گذشته متجانس و یا درتباین بودهاند. بدین لحاظ می توان گفت رویکرد طراحی مسجد در آثار معاصر تابع شرایط زمانی و مکانی بوده و لزوماً نشانههای ثابت گذشته، عناصر نمادین در منظر شهری امروز نبوده است، حال آنکه در بسیاری از مساجد معاصر، همچنان الگوهای فرمی و شکلی گذشته، مرجع طراحان امروز می باشد

مسجد، مبانی طراحی، معماری اسلامی، معماری معاصر ایران