نجمه زنگنه - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس
حامد سپیدکار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس
نهال اقتصادی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیضا، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، بیضا، ایران

در اقلیم ها، فرهنگ ها و شرایط زیستی گوناگون همیشه روش های مختلفی برای رسیدن به آسایش انسان وجوددارد که معماران پیشین از این روشها به خوبی آگاه بوده و از آنها بهره جسته اند. یکی از مکانهایی که در آن اینویژگی ها به طور کامل و ویژه به چشمان نظاره گر پدیدار میگردد مساجد ایرانی است که یک نمونه کامل از معماری سنتی ایران را به نمایش می گذارد. پژوهش حاضر با محوریت نمونه موردی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای بهبررسی دو اقلیم سرد و خشک و گرم و خشک ایران پرداخته و با شناخت ویژگی های معماری مساجد در آنها، به بررسی چگونگی تاثیر اقلیم بر یکی از مهم ترین بخش های این شاهکار هنر اسلامی که همان معماری شبستان هااست، پرداخته می شود. در این پژوهش به جهت محدود نمودن بازه تحقیق، زمان تاریخی تحقیق به دوره قاجاریهمحدود گشته است. و در این راستا در وهله نخست به تعریف شبستان و خصوصیات آن پرداخته و در وهله دوم با تعریف ویژگی های اقلیمی هر منطقه و توجه به تاثیراتی که عوامل جغرافیایی در نحوه شکل گیری و جهت گیریشبستان در اقلیم های مختلف دارد، پرداخته خواهد شد و سرانجام به ارزیابی و آنالیز گونه شناسی معماری شبستان مساجد شیراز و تبریز پرداخته می شود و در نهایت به این نتیجه خواهد رسید که طراحی شبستان تنها به هدف ایجاد یک سرپناه برای اقامه نماز نبوده است، بلکه معمار ایرانی با هنر خود و با رویکردی پایدار، سبب شکل گیری شبستان هایی متناسب با هر اقلیم در هر یک از مناطق کشور که پاسخگوی تمامی نیازهای آسایشی می باشند، شده است.

شبستان، مسجد، آسایش اقلیمی، معماری سنتی