نیما ولی بیگ - دکترای مرمت و احیای بناهای تاریخی، استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت
نفیسه خدادادی - کارشناس ارشد مرمت و احیا بناهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت
شفق توکلی - کارشناس ارشد مرمت و احیا بناهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده مرمت

معماری ایرانی همواره هنری وابسته به تزئینات بوده است. هنر کاشی کاری از دیرباز مورد توجه معماران بسیاری ازکشورها، به ویژه ایرانیان بوده است. بررسی ساختار فرم و هندسه کاشی کاری ایرانی میزان دانش نهفته معماران گذشتهرا نسبت به این هنر و علم هندسه و ریاضی نمایان می سازد. با شناخت و تحلیل تزئینات و گره های کاشی کاری از لحاظ فرم و هندسه می توان به ساختار و نحوه ی اجرای آن ها پی برد. مسجد خیاط ها از مسجد های شناخته شده یشهر اصفهان با انواع تزیینات کاشی کاری می باشد. با بررسی ساختار شکلی کاشی کاری، در مسجد خیاط های اصفهانمی توان ساختار هندسی و تناسبات ویژه به کار رفته در گره های کاشی آن، میزان نیروی کار و مقدار کاشی های به کاررفته در هر کتیبه را بر اساس رنگ مشخص ساخت. تاکنون کمتر پژوهشی به مطالعه و بررسی گره های کاشی کاری ازلحاظ ساختار فرمی پرداخته است. این پزوهش برای نخستین بار به بررسی گره های کاشی کاری مسجد خیاط های اصفهان می پردازد و با تحلیل های هندسی، مقدار کاشی های مصرفی و میزان تیشه خواری در هر کتیبه را مورد بررسی قرار می دهد. در این پژوهش پس از معرفی مسجد خیاط ها و تحلیل و ترسیم گره ها، تحلیل ریاضی نقش ها انجام میپذیرد. روش مورد استفاده در این مقاله، تحلیل های کمی بر پایه محاسبات ریاضی و ترسیمات دقیق هندسی می باشد. در این پژوهش با محاسبات ریاضی به عمل آمده، مشخص شد که تناسبات و فرم، بر میزان نیروی کار و میزان کاشی مصرف شده در هر گره موثر است. همچنین پر کاربرد ترین گره از لحاظ شکلی و بیشترین فرم های به کار رفته در هر گره ی مسجد نمایان شد.

فرم، تناسبات هندسی، کاشی کاری، مسجد خیاط ها