قدرت الله طاهری - پژوهشگر گروه پژوهشی زبان و ادبیات فارسی پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی

ادبیات داستانی نوین ایران از بدو شکل گیری فراز و نشیب های فراوانی را از سر گذراند ه است. این نوع ادبی (Genre) به ویژه در ایران، از لحاظ ساختار و محتوا تحت تأثیر جریانهای سیاسی و اجتماعی بوده است. چنانکه می دانیم کودتای 28 مرداد سال 32 نقطه پایانی بود برای سالها مبارزه استقلال طلبی ملت ایران که با دسیسه قدرتهای خارجی و خیانت عوامل داخلی و نیز ب یتجربگی سیاستمداران آن دوره به وقوع پیوست. این رویداد بزرگ سیاس ی، علاوه بر عرص ههای سیاست و اقتصا د، حوزهفرهنگ و هنر را نیز تحت تأثیر قرار داد؛ تا جایی که جریانهای ادبی پس از این دوران یعنی؛ دهه سی، چهل و حتی دهه پنجاه را تحت الشعاع خویش قرار داد. ادبیات داستانی این دوره از زیر خاکسترهای به جا مانده از کودتا و از زیر آوار یأس و نا امیدی، تیره اندیشی و مرگ باوری سربرآورده و اگرچه در سالهای نخست پس از کودتا عل ی رغم چاپ و نشر آثار فراوان، کاری جدی ارائه نگردید، اما داستان نویسی پیشرو دهه چهل و پنجاه از همین خرابه ها سربرآورد و بوستان ادبیات ایران را به آثاری ارزنده مزین کرد. در این مقاله گرایش ها و جریانهای عمده داستا ن نویسی که پس از کودتا شکل گرفته و تا سال 1342 فعال بود ها ند، طبقه بندی و تحلیل خواهند شد.

جریان شناسی، داستان نویسی، کودتا، نقد و تحلیل