مصطفی گرجی - پژوهشگر پژوهشکده، علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی

یکی از پنج سخنگوی فرهنگ و ادب ایرانی و یکی از سه پیامبر شعر فارسی و بی شک یکی از مردمی ترین شاعران جهان شیخ اجل سعدی شیرازی است. او در مجموعه آثار خویش به تبیین مسائل و آموز ه هایی می پردازد که در صورت تحقق آن، طرح مدینه فاضله و انسان کاملی متصور خواهد بود که جمیع صفات فاضله اخلاقی- انسانی اعم از تسامح، تواضع، فروتنی، تقوا و خویشتن داری، استدلال و روحیه پرسشگری، خرد و دانش محوری و از همه مهم تر توجه به همنوع و بنی آدم بر اساس گفت و گو بر آن حاکم می شود. این مقاله ضمن بیان تناقض سعدی در حوزه تئوری و زندگی عملی درجریان گفت و گو، نوع نگاه او را به پدیده گفت و گو و مؤلفه های آن تحلیل می کند. به نظر نگارنده سعدی در یک نگاه اهل گفت و گو- به معنای منطقی و ارسطویی- نبوده و حکایت جدال سعدی بامدعی نمونه جامع و کامل این باور است، اگر چه از نظر نگاه به مؤلفه های گفت و گجو و تبیین آن گفت و گو گرااست. البته این مسئله نه به شخص سعدی، که به فرهنگ و هنجار غالب جوامع گذشته برمی گردد که بر اساس سلطان و رعیت و شبان و رمه طبقه بندی می شده و گفت و گو را بر نمی تابیده است. این مقاله ضمن تبیین اهمیت گلستان با توجه به اصل گفت و گو و مؤلفه های آن در حوزه تئوری پردازی، سعی می کند بزرگ ترین حکایت این اثر (حکایت جدال سعدی با مدعی) را با توجه به نگاه ساختار گرایانه و التزام او به اصول گفت و گو تجزیه و تحلیل کند.

جدال سعدی با مدعی، ساختار داستانی، سعدی، فرهنگ، گفت وگو